ધાણાની ખેતી કરવાની પદ્ધતિ અને સુધરેલી જાતો

ધાણાનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે દરેક ઘરમાં થાય છે. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ કોરિએન્ડ્રમ સેટીવમ છે. ભારતમાં તેની ખેતી મુખ્યત્વે તેના લીલા પાંદડા માટે કરવામાં આવે છે. આંધ્રપ્રદેશ, તમિલનાડુ, કર્ણાટક, રાજસ્થાન અને મધ્યપ્રદેશ રાજ્યોમાં તેની ખેતી થાય છે. ધાણાના પાનનો ઉપયોગ ચટણી, કરી, સૂપ, ચટણીમાં અને મસાલા તરીકે થાય છે. આ સિવાય આયુર્વેદમાં પણ કોથમીરનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. આ ગુણોના કારણે ખેડૂતો માટે ખેતી ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે.

ધાણાનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે દરેક ઘરમાં થાય છે. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ કોરિએન્ડ્રમ સેટીવમ છે. ભારતમાં તેની ખેતી મુખ્યત્વે તેના લીલા પાંદડા માટે કરવામાં આવે છે. આંધ્રપ્રદેશ, તમિલનાડુ, કર્ણાટક, રાજસ્થાન અને મધ્યપ્રદેશ રાજ્યોમાં તેની ખેતી થાય છે. ધાણાના પાનનો ઉપયોગ ચટણી, કરી, સૂપ, ચટણીમાં અને મસાલા તરીકે થાય છે. આ સિવાય આયુર્વેદમાં પણ કોથમીરનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. આ ગુણોના કારણે ખેડૂતો માટે ખેતી ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે.

ધાણાની ખેતી માટે આબોહવા અને જમીન

ધાણાની ખેતી મુખ્યત્વે પાંદડાના હેતુ માટે કરવામાં આવે છે. તેને ચોક્કસ ઋતુમાં ઉગાડવાની હોય છે, જેથી ઉચ્ચ ઉપજ મેળવી શકાય. શુષ્ક અને ઠંડી આબોહવામાં ઉગાડવામાં આવે ત્યારે તેનું ઉત્પાદન વધુ સારું છે. લગભગ તમામ પ્રકારની જમીનમાં પિયત પાક તરીકે ખેતી કરી શકાય છે.

ધાણાની ખેતી માટે જમીનની તૈયારી

વરસાદની ઋતુ પહેલા ખેતરમાં 3 થી 4 વાર ખેડાણ કરવું જોઈએ. આ પછી, ખેતરમાં પથારી અને નહેરો બનાવવામાં આવે છે. પિયત પાક માટે, જમીનને 2 અથવા 3 વખત ખેડવામાં આવે છે અને પછી પથારી અને નહેરો બનાવવામાં આવે છે.

ધાણાની સુધારેલી જાતો

સ્વાતિ વિવિધ

ધાણાની આ જાત એપીએયુ, ગુંટુર દ્વારા વિકસાવવામાં આવી છે. આ જાતના ફળ પાકવા માટે 80-90 દિવસ લે છે. આ જાત પ્રતિ હેક્ટર 885 કિગ્રા ઉત્પાદન આપી શકે છે.

રાજેન્દ્ર સ્વાતિ વેરાયટી

ધાણાની આ વિવિધતા 110 દિવસમાં તૈયાર થઈ જાય છે. ધાણાની આ જાત આરએયુ દ્વારા વિકસાવવામાં આવી છે. તે પ્રતિ હેક્ટર 1200-1400 કિગ્રા ઉત્પાદન આપે છે.

ગુજરાત કોથમીર-1

આ જાતના બીજ જાડા અને લીલા રંગના હોય છે. તેનો પાકવાનો સમયગાળો 112 દિવસનો છે. આનાથી પ્રતિ હેક્ટર 1100 કિલો ઉત્પાદન મળી શકે છે.

આ પણ વાંચો, સલગમની ખેતી કરવાની વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિ, સુધારેલી જાતો અને ઉપજ

ગુજરાત કોથમીર-2

આ પ્રકારના છોડમાં વધુ શાખાઓ જોવા મળે છે, જ્યારે તેના પાંદડા મોટા અને છત્રીના આકારના હોય છે. આ જાતના રોપાઓને પરિપક્વ થવામાં 110-115 દિવસ લાગે છે. આ જાતની ઉપજ 1500 કિગ્રા પ્રતિ હેક્ટર છે.

સાધના વિવિધતા

ધાણાની આ જાત 95-105 દિવસમાં પાકી જાય છે. આ જાતની ઉપજ 1000 કિગ્રા પ્રતિ હેક્ટર છે.

ધાણાની ખેતી માટે બીજ વાવવા

ધાણા મૂળભૂત રીતે ભારત અને આંધ્ર પ્રદેશના ઉત્તર અને મધ્ય ભાગોમાં રવિ સિઝનમાં ઉગાડવામાં આવે છે. ધાણાની વાવણી મધ્ય ઓક્ટોબર અને મધ્ય નવેમ્બરમાં કરી શકાય છે.

ધાણાની ખેતી માટે સિંચાઈ

વાવણીના 3 દિવસ પછી પ્રથમ પિયત આપવું. આ પછી, જમીનમાં ઉપલબ્ધ ભેજને આધારે, 10 થી 15 દિવસના અંતરે પિયત આપવું.

ધાણાની ખેતી માટે લણણી અને ઉપજ

વિવિધતા અને વધતી મોસમના આધારે પાક સામાન્ય રીતે લગભગ 90 થી 110 દિવસમાં લણણી માટે તૈયાર થાય છે. ફળો સંપૂર્ણ પાકે અને લીલાથી ભૂરા થઈ જાય પછી લણણીને ધ્યાનમાં લેવી જોઈએ. લણણીની પ્રક્રિયામાં છોડને કાપી અથવા ખેંચવામાં આવે છે. આ સાથે ખેતરમાં નાના-નાના ઢગલા કરી નાખવામાં આવે છે, જેથી તેને લાકડીઓ અથવા હાથ વડે ઘસી શકાય.

બીજી તરફ, જ્યારે તેની ઉપજની વાત આવે છે, ત્યારે વરસાદ આધારિત પાક તરીકે ધાણાની સરેરાશ ઉપજ 400 થી 500 કિગ્રા/હેક્ટરની વચ્ચે હોય છે, જ્યારે પિયત પાકની ઉપજ 600 થી 1200 કિગ્રા/હેક્ટરની વચ્ચે હોય છે.