તાપમાનમાં ફેરફારને કારણે ડાંગરને અસર કરી રહ્યા છે આ ખતરનાક રોગ, તેને આ રીતે અટકાવો

તાપમાનમાં એકાએક વધારો થતાં ડાંગરની ખેતી કરતા ખેડૂતોની ચિંતા વધી છે. તાપમાનમાં વધારાને કારણે રવિ પાક ડાંગરમાં રોગચાળાની સંભાવના વધી છે. તેમજ ઘણી જગ્યાએ ડાંગરના પાકમાં ગંભીર રોગ જોવા મળ્યો છે જેના કારણે પાકને નુકસાન થઈ રહ્યું છે. તાજેતરમાં, ઓડિશાના સંબલપુર જિલ્લામાં ખેડૂતોના ખેતરોમાં ડાંગરના પાકમાં સ્ટેમ બોરર જંતુનો ઉપદ્રવ જોવા મળ્યો છે, જેના કારણે પાકને નુકસાન થઈ રહ્યું છે. ખાસ કરીને હીરાકુડ કમાન્ડ એરિયામાં સ્ટેમ બોરર જીવાતોનો ઉપદ્રવ વધી રહ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં ખેડૂતો ચિંતામાં મુકાયા છે. અહીં, ઓડિશા સરકારે ખેડૂતોને જંતુનાશકોના છંટકાવ માટે સબસિડી આપવાનો નિર્ણય કર્યો છે. તેનાથી ખેડૂતોને થોડી રાહત મળશે.આ જંતુનો પ્રકોપ ફક્ત ઓડિશામાં જ નહીં પરંતુ અન્ય સ્થળોએ પણ થઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમાં જે ખેડૂતોએ રવિ સિઝનમાં ડાંગરની વાવણી કરી છે તેઓએ તેમના પાકને જીવાતો અને રોગોથી બચાવવાના ઉપાયો વિશે માહિતી મેળવવી જરૂરી છે જેથી સમયસર પાકને જીવાતોથી બચાવી શકાય.

સ્ટેમ બોરર રોગ શું છે?

સ્ટેમ બોરર જંતુ એ સફેદ રંગની જંતુ છે, જે ચોખાના દાણા જેવી જ દેખાયે છે. તેનું મોં કાળું કે ભૂરા રંગનું હોય છે. ગરમ અને ભેજવાળી આબોહવામાં આ જંતુનો ઉપદ્રવ વધુ હોય છે. સ્ટેમ બોરર જંતુ દાંડીને અંદરથી ખાય છે જેના કારણે દાંડી સુકાઈ જવા લાગે છે. આ પછી સ્ટેમ પીળો થઈ જાય છે. થોડા દિવસો પછી, છોડ લાલ થઈ જાય છે અને પછી સંપૂર્ણપણે સુકાઈ જાય છે. જેના કારણે ડાંગરના ઉત્પાદનને નુકસાન થાય છે અને ઉત્પાદન પણ ઘણું ઓછું થાય છે.

સ્ટેમ બોરર જીવાતથી ડાંગરના પાકને કેટલું નુકસાન થઈ શકે છે?

ડાંગરના પાક માટે સ્ટેમ બોરર જંતુ ખૂબ જ હાનિકારક છે. આનાથી પાકની ઉપજ ઘટે છે. જો પ્રારંભિક તબક્કામાં તેનું નિયંત્રણ કરવામાં ન આવે તો તે પાકને ભારે નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. આ જંતુ વહેલા વાવેલા ડાંગરના પાકને લગભગ 20 ટકા અસર કરી શકે છે. જ્યારે મોડી વાવણીથી ડાંગરના પાકમાં 80 ટકા સુધીનું નુકસાન થઈ શકે છે. આ ઉપરાંત તે ભેજવાળી આબોહવાવાળી જમીનમાં પાકને વધુ નુકસાન પહોંચાડે છે. જેમ જેમ તેનો પ્રકોપ વધે છે તેમ તેમ પાક બગડવાનું શરૂ થઈ જાય છે. અને ખેડૂતોની મહેનત વ્યર્થ જાય છે.

સ્ટેમ બોરર જંતુના નિયંત્રણ માટે કયા પગલાં લેવા જોઈએ?

ડાંગરના પાકને ડાંગર રોગથી બચાવવા માટે, ખેડૂતોએ કેટલીક બાબતો ધ્યાનમાં રાખવી જોઈએ અને ફાટી નીકળવાના કિસ્સામાં ભલામણ કરેલ જંતુનાશકોનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. ડાંગરના પાકને ડાંગરનાં હુમલાથી બચાવવા માટે કૃષિ તજજ્ઞો દ્વારા સૂચવવામાં આવેલા પગલાં નીચે મુજબ છે.

જુલાઈના પ્રથમ પખવાડિયા સુધીમાં ડાંગરની વાવણી કરવી જોઈએ.

• વાવણી કર્યા પછી, નર્સરીમાં 15 દિવસ પછી, 3 ટકા જીઆર ઘટક ધરાવતું એગ્રોનિલ-જીઆર પ્રતિ કિલો 100 ચોરસ મીટર વિસ્તારમાં રેતીમાં ભેળવવું જોઈએ.
• પાકમાં નાઈટ્રોજનયુક્ત ખાતરનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. પાકમાં યુરિયાની જગ્યાએ એમોનિયમ સલ્ફેટનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.
• રોપતા પહેલા છોડનો ઉપરનો ભાગ કાપીને ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરવો જોઈએ.
• આ જંતુના પુખ્ત શલભ તેમને આકર્ષવા માટે સુગંધ લૂપ ટ્રેપનો ઉપયોગ કરી શકે છે.
• ફેરરોપણી પછી, પાકની અવસ્થા અનુસાર, અમેઝ-એક્સ પ્રતિ 80 ગ્રામ અથવા ફેમ પ્રતિ 60 મિલી અથવા કોરાઝન પ્રતિ 60 મિલી, ટાકુમી પ્રતિ 100 ગ્રામ પ્રતિ એકર છંટકાવ કરવો જોઈએ.