છત્તીસગઢમાં ખીલે છે સફરજનના બગીચા.. ગરમ સ્થિતિમાં સફરજનની બાગાયત કેવી રીતે શક્ય બની?

એક સમયે અહીંના ખેડૂતો ડાંગર સિવાય અન્ય કોઈ પાકની ખેતી કરવાનું વિચારતા પણ નહોતા, પરંતુ હવે ખેડૂતો પોતે આગળ આવીને તેમની વિચારસરણી બદલી રહ્યા છે.

છત્તીસગઢને ચોખાની વાટકી કહેવામાં આવે છે. રાજ્યમાં ડાંગરની સેંકડો જાતો ઉગાડવામાં આવે છે. કેટલાકમાં ઔષધીય ગુણો પણ હોય છે. અહીં ચોખાની ગુણવત્તા પ્રીમિયમ છે. તે છત્તીસગઢની માટી અને આબોહવામાંથી વિશેષ ગુણો મેળવે છે. આ ચોખા વિદેશમાં નિકાસ કરવામાં આવે છે. છત્તીસગઢમાં ઉત્પાદિત ચોખાની ઘણી જાતોને જીઆઈ ટેગ પણ મળ્યો છે. અહીંના ખેડૂતોને ચોખાની ખેતીમાંથી સારો નફો મળી રહ્યો છે, તેથી ઘણા દાયકાઓથી અહીંના ખેડૂતોએ ડાંગર સિવાય અન્ય કોઈ પાક ઉગાડવાનું આયોજન કર્યું ન હતું. પરંતુ ખેતીના બદલાતા માહોલને જોતા હવે અહીંના ખેડૂતો અન્ય પાક તરફ વળ્યા છે.

ખેડૂતોનો વલણ બાગાયતી પાકો તરફ વધી રહ્યો છે. હવે છત્તીસગઢના ગરમ રાજ્યમાં ઠંડા વિસ્તારોના સફરજનની ખેતી કરવામાં આવી રહી છે. રાજ્ય સરકાર પણ આ ઈનોવેશનને સંપૂર્ણ સહયોગ આપી રહી છે. સૂરજપુર જિલ્લાના પ્રતાપપુર વિસ્તારમાં રહેતા ખેડૂત મુકેશ ગર્ગે રાજ્યમાં સફરજનની બાગાયત શરૂ કરવાની જવાબદારી ઉપાડી છે.

તમને જાણીને નવાઈ લાગશે, પરંતુ પ્રતાપપુરના ખેડૂત મુકેશ સિંહે કૃષિ અને બાગાયત વિભાગની મદદથી ગરમ વિસ્તારોમાં સફરજનની બાગકામ શરૂ કરી છે. તેમણે પોતાની જમીન પર સફરજનની વિવિધ જાતોના 100 થી વધુ રોપાઓ વાવવાનો સફળ પ્રયોગ કર્યો છે. આ ખેડૂત મુકેશ ગર્મની મહેનતનું પરિણામ છે કે હવે છોડ પરિપક્વ થઈ ગયા છે અને તેના પર ફળ આવવા લાગ્યા છે અને ટૂંક સમયમાં તે પાકીને ખાવા માટે તૈયાર થઈ જશે.

આ કેવી રીતે થયું

અત્યાર સુધી સફરજનને ઠંડા પ્રદેશનું ફળ માનવામાં આવતું હતું. દેશ-વિદેશમાં હિમાચલ પ્રદેશ, જમ્મુ કાશ્મીર, ઉત્તરાખંડ જેવા નીચા તાપમાનવાળા રાજ્યોમાં સફરજનની ખેતી કરવામાં આવી છે. અહીંનું ઠંડુ હવામાન સફરજનના બાગાયત માટે અનુકૂળ છે અને અહીં સફરજનનું ગુણવત્તાયુક્ત ઉત્પાદન ઉપલબ્ધ છે.

પરંતુ કૃષિ વિજ્ઞાને એટલો વિકાસ કર્યો છે કે હવે કોઈપણ પાકની ખેતી માટે જમીન અને આબોહવા પર નિર્ભરતા રહી નથી. ગરમ પ્રદેશોમાં સફરજનના બાગાયતનો આ પ્રયાસ પણ વિજ્ઞાન દ્વારા સફળ રહ્યો છે.

હકીકતમાં, હિમાચલ પ્રદેશમાં સફરજનની એક ખાસ જાત વિકસાવવામાં આવી છે, જે છત્તીસગઢની આબોહવામાં ઉગાડી શકાય છે. આ જાત વિશે માહિતી મળતાં જ ખેડૂત મુકેશ ગર્ગે તેમના જિલ્લાના કૃષિ અને બાગાયત વિભાગનો સંપર્ક કર્યો અને પોતાની જમીનમાં આ જાતના છોડ વાવ્યા.

સફરજન ગાર્ડનિંગ કેવી રીતે કરવું

હિમાચલ પ્રદેશના ખેડૂત મુકેશ ગર્ગે મંગાવેલા સફરજનની વિવિધ જાતોના રોપા નવેમ્બર અને ફેબ્રુઆરી વચ્ચે વાવવામાં આવે છે. આ છોડ રોપવા માટે મુકેશ ગર્ગે પોતાના ખેતરમાં 2*2 ફૂટના ખાડા તૈયાર કર્યા હતા અને ઉધઈની દવાનો છંટકાવ કરીને ખાડાઓની સારવાર કરી હતી.

આ ખાડાઓ ગાયના છાણ, માટી, ડીએપી અને પાણીથી ભરવામાં આવ્યા હતા અને થોડા દિવસો માટે રાખવામાં આવ્યા હતા. આનાથી સફરજનના છોડ રોપવા માટે ખાડાઓ તૈયાર થઈ ગયા. નિષ્ણાતો જણાવે છે કે આ ટ્રીકથી સફરજનના છોડ સુરક્ષિત છે. તેમના રેસા બહાર આવવાનો કોઈ ભય નથી.

આ યુક્તિથી સફરજનના બાગાયત માટે સિંચાઈમાં પણ બહુ ખર્ચ થતો નથી. એક સિઝનમાં 2-3 સિંચાઈ સાથે, છોડનો વિકાસ સારી રીતે થાય છે. ખેડૂત મુકેશ ગર્ગ દ્વારા છત્તીસગઢ કૃષિ અને બાગાયત વિભાગના સહયોગથી વાવેલી જાતોમાં હરમન 99, અન્ના અને ડોર્સેટનો સમાવેશ થાય છે.

આ પણ વાંચો: ગાજરની સુધારેલી જાતો અને પાકના રોગો અને નિવારણ