KJ Chaupal: મૂળાના બહુમુખી ફાયદાઓ પર યોજાયું કાર્યક્રમ, કૃષિ નિષ્ણાતો કર્યો ખેડૂતોને સંબોધિત

કૃષિ જાગરણ છેલ્લા 27 વર્ષથી કૃષિ ક્ષેત્રમાં સતત કામ કરી રહ્યું છે. સાથે જ તે ખેડૂતો માટે સમયાંતરે અનેક પ્રકારના કાર્યક્રમોનું આયોજન કરતાં રહે છે. આવા કાર્યક્રમોમાં કૃષિ નિષ્ણાતો, કૃષિ ક્ષેત્ર સાથે સંબંધિત કંપનીઓના મહાનુભાવો, પ્રગતિશીલ ખેડૂતો અને અન્ય ઘણા મહાનુભાવો ભાગ લે છે અને તેમના અનુભવો શેર કરીને ખેડૂતોને જાગૃત કરે છે. આ ક્રમમાં, 5 એપ્રિલ, 2024 ના રોજ કૃષિ જાગરણ દ્વારા 'મૂળા માટે મૂળ, મૂળાના બહુપક્ષીય લાભો પર નિષ્ણાત ચર્ચા'નું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. આ કાર્યક્રમમાં ત્રણ સત્રોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું.

કાર્યક્રમ દરમિયાન, કૃષિ જાગરણના સ્થાપક અને એડિટર-ઇન-ચીફ એમસી ડોમિનિકે ઉપસ્થિત તમામ મહેમાનોનું ઉષ્માભર્યું સ્વાગત કર્યું. કાર્યક્રમમાં સોમાણી સીડ્ઝના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર કમલ સોમાણીએ જણાવ્યું હતું કે ઘણા ખેડૂતો મૂળા પર ધ્યાન આપતા નથી અને સાથે સાથે મોટી કંપનીઓ પણ તેના પર ધ્યાન આપતી નથી. આ શ્રેણીમાં, અમે મૂળાની X-35ની હાઇબ્રિડ જાત વિકસાવી છે, જે ખેડૂતો માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. તેમણે વધુમાં કહ્યું કે જો તમે તમારા ખેતરમાં કોઈપણ પાક રોપવા માંગતા હોવ તો તેને ઓછામાં ઓછા ત્રણ મહિનામાં પાકે છે. કારણ કે નાના ખેડૂતો પાસે ખેતી કરવા માટે પૂરતા પૈસા નથી. જેઓ ખેતી માટે બેંકમાંથી લોન લે છે. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે મૂળાની આ જાતના પાન પણ ખૂબ સારા હોય છે. તમે તેને ઘણી રીતે ખાઈ શકો છો. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું કે મૂળા ખાવાથી ઘણા ફાયદા થાય છે.

CHAIના સ્થાપક અને અધ્યક્ષ ડૉ. એચ.પી. સિંહે કહ્યું કે જો તમામ ખેડૂતો ફક્ત મૂળાની ખેતી કરશે તો તેઓ તેને વેચશે, તેથી આપણે આ બાબતને પણ ધ્યાનમાં રાખવી પડશે. આ ઉપરાંત તેમણે આ કાર્યક્રમમાં મૂળાના ફાયદા અને ગેરફાયદા બંને વિશે જણાવ્યું હતું.

હવે ખેડૂતો પોતાની આવક વઘારવા માટે કરી રહ્યા છે મૂળાની ખેતી

બાગાયત વિભાગના એડીજી ડો.સુધાકર પાંડેએ જણાવ્યું હતું કે ખેડૂતો અગાઉ મૂળાની વાવણી કરતા હતા, પરંતુ હવે ખેડૂતો તેની આવક વધારવા માટે તેનું વાવેતર કરી રહ્યા છે અને તેનો ફાયદો પણ જોતા ખેડૂતો દ્વારા મૂળાની ખેતીમાં નોંધપાત્ર વધારો થવો જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે મોટાભાગના લોકો મૂળાના પાન ખાય છે. કારણ કે તે આપણા શરીર માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.

ખેડૂતો માટે મૂળા ખૂબ જ ફાયદાકારક પાક

ડૉ. કમલ પંત ડિરેક્ટર, IHM, પુસાએ જણાવ્યું હતું કે ખેડૂતો માટે મૂળાની નિશાની ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. જેથી તેને તેના પાકની યોગ્ય કિંમત મળી શકે. આ ઉપરાંત તેમણે મૂળાને લગતા ચાલી રહેલા પ્રોજેક્ટ વિશે પણ માહિતી આપી હતી. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે મૂળાની ખેતીની સાથે ખેડૂતે અન્ય પાકો પર પણ ધ્યાન આપવું જોઈએ.

આ ઉપરાંત કાર્યક્રમમાં ઉપસ્થિત ખેડુતો જેમણે સંકર મૂળાની જાતની ખેતી કરી છે તે અંગે પણ લોકોને માહિતગાર કર્યા હતા. તેવી જ રીતે કાર્યક્રમમાં ઉપસ્થિત અન્ય મહાનુભાવોએ પણ મૂળાની ખેતી અને તેની સુધારેલી જાતો વિશે પોતાના વિચારો વ્યક્ત કર્યા હતા.

નિષ્ણાતોની ચર્ચામાં ઘણા પ્રતિષ્ઠિત મહેમાનોએ ભાગ લીધો હતો

કમલ સોમાણી, મેનેજિંગ ડિરેક્ટર, સોમાની સીડ્ઝ, શાઈની ડોમિનિક, મેનેજિંગ ડિરેક્ટર, કૃષિ જાગરણ અને એગ્રીકલ્ચર વર્લ્ડ, એમસી ડોમિનિક, સ્થાપક અને એડિટર-ઈન-ચીફ, કૃષિ જાગરણ અને કૃષિ વિશ્વ, ડૉ. પ્રભાત કુમાર કમિશનર, બાગાયત, ડૉ. સુધાકર પાંડે. , ADG, ઉદ્યાન, ડૉ. એચ.પી. સિંહ, સ્થાપક અને અધ્યક્ષ, CHAI, ડૉ. બી.એસ. તોમર, HOD, શાકભાજી વિજ્ઞાન, IARI, ડૉ. કમલ પંત ડિરેક્ટર, IHM, પુસા, ડૉ. બિમલ છાજેર, CEO, MD, SAAOL હેલ્થ, ડૉ. ભાવના શર્મા, ભારતના વડા, ન્યુટ્રિશન સાયન્સ ડિવિઝન, ITC લિમિટેડ, ડૉ. SD સિંઘ (IFS) ભૂતપૂર્વ CEO, દિલ્હી સરકારના પર્યાવરણ વિભાગ, ડૉ. નૂતન કૌશિક, ડાયરેક્ટર જનરલ, ફૂડ એન્ડ એગ્રીકલ્ચર ફાઉન્ડેશન, એમિટી યુનિવર્સિટી, ડૉ. પીકે પંત COO, કૃષિ જાગરણ અને ડૉ. એમ.પી. સિંઘ, પ્રોફેસર અને મુખ્ય વૈજ્ઞાનિક સહિત ઘણા પ્રતિષ્ઠિત મહેમાનો હાજર રહ્યા હતા. આ ઉપરાંત ત્રણ પ્રગતિશીલ ખેડૂતો સંદીપ સૈની, હાપુડ, ઉત્તર પ્રદેશ, નિર્દેશ કુમાર વર્મન, હાપુડ, ઉત્તર પ્રદેશ અને તારાચંદ કુશવાહા, આગ્રા, ઉત્તર પ્રદેશે પણ કાર્યક્રમમાં ભાગ લીધો હતો.

મૂળાની વર્ણસંકર વિવિધતા X-35

સોમાણી સીડ્ઝ દ્વારા વિકસિત મૂળાની X-35ની સંકર જાત ખેડૂતો માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. આ જ કારણ છે કે આ વેરાયટી ખેડૂતો દ્વારા ખૂબ જ પસંદ કરવામાં આવી રહી છે. 'HY RADISH X-35' જાત 18-22 સેમી લાંબી છે. તેનું વજન લગભગ 400 ગ્રામ છે. આ જાત લગભગ 22 દિવસમાં તૈયાર થઈ જાય છે. આ જાતમાંથી ખેડૂતને પ્રતિ એકર લગભગ ત્રણ લાખ રૂપિયાનો નફો થાય છે. ખેડૂતો 20મી ફેબ્રુઆરીથી 15મી નવેમ્બર સુધી તેમના ખેતરોમાં આ પ્રકારની મૂળાની વાવણી કરી શકે છે. આ નવી જાત નાના ખેડૂતો માટે વરદાનથી ઓછી નથી. તે જ સમયે, સોમાણી સીડ્સ પાસે વનસ્પતિના બીજ વિકસાવવાનો ઘણા વર્ષોનો અનુભવ છે. સોમાણી બીજ સંકર શાકભાજી અને તમામ આબોહવા માટે યોગ્ય તેમની જાતો વિકસાવે છે. સોમાણી સીડ્ઝ કંપની ખેડૂતોને ગુણવત્તાયુક્ત અને ઉચ્ચ ઉપજ આપતા બિયારણો આપીને કૃષિ નફામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી રહી છે.

દેશ અને વિશ્વમાં મૂળાની ખેતીનું મહત્વ અને ઉત્પાદન

મૂળાનો સમૃદ્ધ ઇતિહાસ હજારો વર્ષ જૂનો છે. તે દક્ષિણપૂર્વ એશિયામાં ઉદ્દભવ્યું હોવાનું માનવામાં આવે છે, તે પ્રાચીન ઇજિપ્ત, ગ્રીસ અને રોમમાં ઉગાડવામાં આવ્યું હતું અને રોમનો દ્વારા મૂલ્યવાન હતું, જેમણે તેમના સમગ્ર સામ્રાજ્યમાં વિવિધ જાતો રજૂ કરી હતી. આ શાકભાજી યુરોપ અને એશિયામાં ફેલાયેલી છે, જે વિવિધ રાંધણ પરંપરાઓમાં મુખ્ય બની છે. મૂળા વિવિધ આકાર, કદ અને રંગોમાં આવે છે - નાની, ગોળાકાર લાલ જાતોથી લઈને લાંબા સફેદ ડાઈકોન મૂળો જે સામાન્ય રીતે એશિયન રાંધણકળામાં વપરાય છે. ખેતીની સદીઓથી, વિવિધ સંસ્કૃતિઓએ તેમની આબોહવા અને સ્વાદને અનુરૂપ અનન્ય જાતો વિકસાવી છે. સમય જતાં, મૂળા વિશ્વના વિવિધ ભાગોમાં ફેલાય છે, વિવિધ આબોહવા અને જમીનની પરિસ્થિતિઓને અનુરૂપ છે.

તે જ સમયે, નેધરલેંડ મૂળાના ઉત્પાદનમાં પ્રથમ આવે છે. જ્યારે ભારતનું નામ બીજા નંબર પર છે. નેશનલ હોર્ટિકલ્ચર બોર્ડ (NHB) અનુસાર, વર્ષ 2021-22 દરમિયાન દેશમાં 3300 ટન મૂળાનું ઉત્પાદન થયું હતું. તે જ સમયે, ભારતમાં મૂળાના ઉત્પાદનના સંદર્ભમાં, હરિયાણા, પશ્ચિમ બંગાળ, પંજાબ, આસામ, છત્તીસગઢ, બિહાર, મધ્ય પ્રદેશ, ઉત્તર પ્રદેશ, ઓરિસ્સા અને તમિલનાડુ ટોપ 10 રાજ્યોમાં સામેલ છે. આ રાજ્યોમાં મૂળાનું સૌથી વધુ ઉત્પાદન થાય છે.