સલગમની ખેતી: વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિથી સલગમની ખેતી કરીને વધુ નફો મેળવો

સલગમ એ સફેદ મૂળની શાકભાજી છે, જે તેના પોષક મૂલ્યને કારણે આરોગ્યપ્રદ છે. તેમાં ખૂબ જ ઓછી કેલરી હોય છે. એટલા માટે તે ખેડૂતો માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે જેઓ સ્વસ્થ રહેવા માંગે છે. પરંતુ આયુર્વેદમાં સલગમ ખાવા સિવાય તેનો ઉપયોગ દવા તરીકે પણ થાય છે.

સલગમના ફાયદા

• સલગમમાં રહેલા પોષક તત્વો ઘણા સ્વાસ્થ્ય લાભો પ્રદાન કરે છે, જેમ કે-
• આંતરડાની સમસ્યાઓમાંથી રાહત.
• બ્લડ પ્રેશરમાં ઘટાડો
• કેન્સરનું જોખમ ઘટાડવું.
• વજન ઘટાડવા અને પાચનમાં મદદ કરે છે.

સલગમમાં પોષક તત્વો

ખેડૂત ભાઈઓની જાણકારી માટે જણાવી દઈએ કે સલગમમાં 36.4 ટકા કેલરી, 1.17 ગ્રામ પ્રોટીન, 0.13 ગ્રામ ફેટ, 8.36 ગ્રામ કાર્બોહાઈડ્રેટ્સ, જેમાં 4.66 ગ્રામ ખાંડ હોય છે. 2.34 ગ્રામ ફાઇબર, 39 મિલિગ્રામ કેલ્શિયમ, 0.39 મિલિગ્રામ આયર્ન, 14.3 મિલિગ્રામ ફોસ્ફરસ, 0.13 મિલિગ્રામ વિટામિન કે, 87.1 મિલિગ્રામ સોડિયમ, 0.351 મિલિગ્રામ ઝિંક, 27.3 મિલિગ્રામ વિટામિન સી, 19.5 મિલિગ્રામ ફોલેટરીમાં માત્ર આ ટર્નિપ્યુટ તત્વો જોવા મળે છે.

સલગમની ખેતી માટે જમીન

રેતાળ-લોમ જમીન સલગમની ખેતી માટે શ્રેષ્ઠ છે. પરંતુ તે માટીની લોમ જમીનમાં પણ સફળતાપૂર્વક ઉગાડી શકાય છે.

જમીનની તૈયારી

સલગમના પાક માટે ખેતરમાં એકવાર માટીના હળ વડે ઊંડે ખેડાણ કરવું જોઈએ અને દેશી હળ વડે 3-4 ખેડાણ કરવું જોઈએ અને દરેક ખેડાણ પછી ખેતરમાં ખેતર ફેરવીને જમીનને સુસ્ત અને સમતલ બનાવવી જોઈએ.

વાવણીનો સમય

મેદાનોમાં, સલગમની વાવણી ઓગસ્ટથી ડિસેમ્બર સુધી વિવિધતા અનુસાર કરવામાં આવે છે.

એશિયન અથવા દેશી જાતો:- વાવણી ઓગસ્ટથી સપ્ટેમ્બરમાં કરવામાં આવે છે.

યુરોપીયન અથવા વિદેશી જાતો:- વાવણી ઓક્ટોબર થી ડિસેમ્બર દરમિયાન કરવામાં આવે છે.

સતત સલગમ મેળવવા માટે ખેડૂત ભાઈઓએ 15-15 દિવસના અંતરે સલગમની વાવણી કરવી જોઈએ.

બીજની માત્રા

પ્રતિ હેક્ટર 3-4 કિલો સલગમનું બીજ પૂરતું છે.

બીજ વાવવાની પદ્ધતિ

સલગમનું બીજ છીછરા હળની મદદથી 20-25 સે.મી. છોડથી છોડ સુધી 8-10 સે.મી.ના અંતરે બનાવેલ પથારીમાં વાવે છે. રાખવી જોઈએ

સલગમની સુધારેલી જાતો

સલગમની ખેતી માટે માત્ર અદ્યતન જાતો પસંદ કરો જે નીચે મુજબ છે-

યુરોપીયન જાતો - પુસા સ્વર્ણિમા, પુસા ચંદ્રીમા, ગોલ્ડન બાલ, સ્નોવોલ, પર્પલ ટોપ વ્હાઇટ ગ્લોબ.

એશિયન જાતો - પુસા કંચન, પુસા શ્વેતી, પંજાબ વ્હાઇટ.

ખાતર અને ખાતરો

ખેડૂત ભાઈઓએ સલગમનું ખેતર તૈયાર કરતી વખતે 200 ક્વિન્ટલ પ્રતિ હેક્ટરના દરે ગાયનું છાણ અને નાઈટ્રોજન 60 કિલો, ફોસ્ફરસ 50 કિલો અને પોટાશ 50 કિલો પ્રતિ હેક્ટરના દરે આપવું જોઈએ.

સિંચાઈ

સલગમની ખેતીમાં 15-20 દિવસના અંતરે પિયત આપવું જોઈએ. ખેડૂત ભાઈએ ધ્યાન રાખવું કે સલગમમાં સિંચાઈ હળવી હોવી જોઈએ. કેટલીક જગ્યાએ મેંદો પર સલગમનું વાવેતર પણ થાય છે. મેન્ડોની ઊંચાઈ 15 સે.મી. અને અંતર 30 સે.મી. રાખવામાં આવે છે. મેડ ઉપર એક 4 સે.મી. ઊંડા ચાટ લાકડાની બનેલી છે. આ કૂવામાં બીજ નાખવામાં આવે છે અને તેને માટીથી ઢાંકવામાં આવે છે. મેંદોની બે હરોળમાં સિંચાઈ કરવામાં આવે છે અને મેંદોને પાણીમાં ડૂબી ન જાય તેનું ધ્યાન રાખવામાં આવે છે.

નીંદણ અને કૂદકો મારવો

સલગમના ખેતરને નીંદણથી સ્વચ્છ રાખવા માટે ખેતરમાં 2-3 વાર નિંદામણ કરવું જોઈએ. જો હારમાળામાં છોડ ગાઢ બને તો વધારાના છોડને જડમૂળથી ઉખાડીને તેમની વચ્ચેનું અંતર 8 સે.મી. થવી જોઈએ

રોગ નિયંત્રણ

સલગમના પાકમાં નીચેના રોગો જોવા મળે છે.

ભીનું કરમાઈ જવું:- આ રોગના મુખ્ય લક્ષણો બીજનું અંકુરણ ન થવુ, જ્યારે રોપા જમીનમાંથી બહાર આવે છે ત્યારે રોપાઓ સુકાઈ જવાના સ્વરૂપમાં દેખાય છે. આ રોગના નિવારણ માટે ખેડુત ભાઈઓએ વાવણી પહેલા બીજને પ્રતિ કિલો 3 ગ્રામના દરે થીરામ સાથે બીજની માવજત કરવી જોઈએ.

સફેદ કાટ:- આ રોગમાં પાંદડા પર સફેદ ફોલ્લાઓ પડી જાય છે. આ રોગના નિવારણ માટે 0.25 ટકા ઈન્ડોફિલ M-45નો છંટકાવ ખેડૂત ભાઈઓએ એક-બે વખત કરવો જરૂરી છે.

વૈકલ્પિક પાંદડાના ડાઘ:- આ રોગમાં પાંદડા પર ભૂરા રંગના ગોળાકાર ફોલ્લીઓ બને છે, જેની આસપાસ પીળાશ દેખાય છે અને આ ફોલ્લીઓ પર ચળકતી રેખાઓ બને છે. ક્યારેક ફોલ્લીઓ ભેગા થઈને આખા પાંદડા પર ફોલ્લીઓ બનાવે છે. આ રોગને રોકવા માટે ઈન્ડોફિલ M-45ના 0.25 ટકા દ્રાવણનો છંટકાવ કરવો જોઈએ.

જંતુ નિયંત્રણ

નીચેના જંતુઓ સલગમના પાકને નુકસાન પહોંચાડે છે.

મહુ:- આ પીળા લીલા રંગના નાના જંતુઓ છે, જે પાંદડા અને દાંડીનો રસ ચૂસીને પાકને નબળા બનાવે છે. જ્યારે આકાશ વાદળછાયું હોય અને હવામાન ભેજયુક્ત હોય ત્યારે આ જીવાતનો પ્રકોપ વધે છે. આ જીવાતના નિવારણ માટે મેલાથિઓન 50 ઇ.સી. તેને 650 લિટર પાણીમાં ઓગાળીને પ્રતિ હેક્ટરના હિસાબે છંટકાવ કરવો જોઈએ.

આરા માખી:- આ જંતુની કેટરપિલર પાંદડા ખાઈને પાકને નુકસાન કરે છે. તે ઘેરા લીલા અને કાળા રંગની કેટરપિલર છે. આ જીવાતના નિવારણ માટે ખેડૂત ભાઈઓએ પાક પર 0.15 સાયપરમેથ્રીનનો છંટકાવ કરવો જોઈએ.

કોબી કેટરપિલર:- તેમના બાળકોને પાંદડામાંથી ખોરાક મળે છે. જ્યારે ઉગાડવામાં આવે છે, ત્યારે તેઓ કેટરપિલર તરીકે ફેલાય છે અને પાંદડા પર ખવડાવે છે. આ જીવાતના નિવારણ માટે ખેડૂત ભાઈઓને મેલેથિઓન 50 ઈ.સી. તેને 650 લિટર પાણીમાં ઓગાળીને પ્રતિ હેક્ટરના હિસાબે ખેતરમાં છંટકાવ કરવો.

આ પણ વાંચો : મસૂરના પાકમાં રોગ અને જીવાત નિયંત્રણના ઉપાય