વટાણાની ખેતી કેવી રીતે કરવી

શાકભાજીના પાક માટે વટાણાની ખેતી કરવામાં આવે છે. તે ઓછા સમયમાં ઉચ્ચ ઉપજ આપતો પાક છે, જેને વ્યવસાયિક કઠોળ પાક તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. વટાણામાં રાઈઝોબિયમ બેક્ટેરિયા હોય છે, જે જમીનને ફળદ્રુપ બનાવવામાં મદદ કરે છે, તેથી જમીનને ફળદ્રુપ બનાવવા માટે વટાણાની ખેતી પણ કરવામાં આવે છે. વટાણાને લાંબા સમય સુધી સૂકવીને તાજા ગ્રીન્સ તરીકે ઉપયોગ કરી શકાય છે. વટાણામાં ઘણા પ્રકારના પોષક તત્વો, પ્રોટીન, ફોસ્ફરસ, વિટામિન અને પર્યાપ્ત માત્રામાં આયર્ન મળી આવે છે. એટલા માટે વટાણાનું સેવન માનવ શરીર માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.

વટાણાનો ઉપયોગ ખાસ કરીને શાકભાજી બનાવવા અને ખાવા માટે થાય છે. તે એક ડાયકોટાઇલેડોનસ છોડ છે, જેની લંબાઈ લગભગ એક મીટર છે. તેના છોડ પરના દાણા શીંગોમાં બહાર આવે છે.

વટાણાની ખેતી માટે યોગ્ય જમીન, આબોહવા અને તાપમાન

વટાણાની ખેતી કોઈપણ પ્રકારની ફળદ્રુપ જમીનમાં કરી શકાય છે. પરંતુ ઉંડી ચીકણી જમીનમાં વટાણાની ખેતી કરીને વધુ ઉત્પાદન મેળવી શકાય છે. આ સિવાય ક્ષારયુક્ત ગુણો ધરાવતી જમીન વટાણાની ખેતી માટે યોગ્ય માનવામાં આવતી નથી. તેની ખેતીમાં જમીનની P.H. મૂલ્ય 6 થી 7.5 ની વચ્ચે હોવું જોઈએ.

સમશીતોષ્ણ અને ઉષ્ણકટિબંધીય આબોહવા વટાણાની ખેતી માટે સારી માનવામાં આવે છે. ભારતમાં તેની ખેતી રવિ સિઝનમાં થાય છે. કારણ કે તેના છોડ ઠંડા વાતાવરણમાં સારી રીતે વિકસે છે, અને તેનો છોડ શિયાળામાં પડેલા હિમને સરળતાથી સહન કરે છે. વટાણાના છોડને વધુ વરસાદની જરૂર હોતી નથી, અને ખૂબ ગરમ આબોહવા પણ છોડ માટે યોગ્ય નથી. વટાણાના છોડ સામાન્ય તાપમાનમાં સારી રીતે અંકુરિત થાય છે, પરંતુ છોડ પર શીંગો બનાવવા માટે નીચા તાપમાનની જરૂર પડે છે. વટાણાનો છોડ લઘુત્તમ 5 ડિગ્રી અને મહત્તમ 25 ડિગ્રી તાપમાન સહન કરી શકે છે.

વટાણાના ખેતરની તૈયારી

વટાણાની ખેતી માટે ઢીલી જમીન યોગ્ય માનવામાં આવે છે, તેથી જમીનને ઢીલી બનાવવા માટે પહેલા ખેતરમાં ઊંડી ખેડાણ કરવામાં આવે છે. જેના કારણે ખેતરમાં હાજર જૂના પાકના અવશેષો સંપૂર્ણપણે નાશ પામ્યા છે. ખેતરમાં ખેડાણ કર્યા પછી તેને થોડા સમય માટે આ રીતે ખુલ્લું છોડી દેવામાં આવે છે, જેના કારણે ખેતરની જમીનને યોગ્ય રીતે સૂર્યપ્રકાશ મળે છે. પ્રથમ ખેડાણ પછી, 12 થી 15 ગાડા જૂનું છાણ ખાતર પ્રતિ હેક્ટરના આધારે ખેતરમાં આપવાનું છે.

આ પછી ખેતરમાં ખેડાણ કરવામાં આવે છે, જેના કારણે ખેતરની જમીનમાં ગાયનું છાણ યોગ્ય રીતે ભળી જાય છે. આ પછી, ખેતરમાં પાણી નાખીને ખેડાણ કરવામાં આવે છે, ખેડાણ કર્યા પછી, જ્યારે ખેતરની જમીન ઉપરથી સૂકી દેખાવા લાગે છે, તે દરમિયાન રોટાવેટરનો ઉપયોગ કરીને ફરીથી ખેતરમાં ખેડાણ કરવામાં આવે છે, જેના કારણે ખેતરની જમીન નાજુક બની જાય છે. જમીન નાજુક થઈ જાય પછી, પેવમેન્ટ લગાવીને ખેતરનું લેવલ બનાવો. સપાટ ખેતરમાં પાણી ભરાયા નથી.

આ સિવાય જો તમારે ખેતરમાં રાસાયણિક ખાતરનો ઉપયોગ કરવો હોય તો તેના માટે તમારે એક હેક્ટરના ખેતરમાં લગભગ બે થેલી NPK નાખવાની રહેશે. છંટકાવની માત્રા ખેતરમાં છેલ્લી ખેડતી વખતે કરવાની હોય છે. આ ઉપરાંત બીજ રોપણી વખતે પિયતની સાથે હેક્ટર દીઠ 25 કિલો યુરિયા પણ આપવાનું હોય છે.

વટાણાના છોડની સિંચાઈ

વટાણાના બીજને ભેજવાળી જમીનની જરૂર હોય છે, આ માટે બીજ વાવ્યા પછી તરત જ છોડ રોપવામાં આવે છે. તેના બીજ ભેજવાળી જમીનમાં સારી રીતે અંકુરિત થાય છે. વટાણાના છોડને પ્રથમ પિયત આપ્યા બાદ બીજું પિયત 15 થી 20 દિવસના અંતરે આપવું પડે છે અને ત્યારબાદ 20 દિવસ પછી પિયત આપવું.

વટાણાની લણણી, ઉપજ અને ફાયદા

વટાણાના છોડ બીજ રોપ્યાના 130 થી 140 દિવસ પછી લણણી માટે તૈયાર થાય છે. છોડની લણણી કર્યા પછી, તેમને સૂકવવામાં આવે છે, ત્યારબાદ સૂકા બીજને શીંગોમાંથી દૂર કરવામાં આવે છે. તમે બીજ દૂર કરવા માટે મશીનનો ઉપયોગ પણ કરી શકો છો. એક હેક્ટર જમીનમાંથી 20 થી 25 ક્વિન્ટલ જેટલું ઉત્પાદન થાય છે. વટાણાનો બજારભાવ પ્રતિ હેક્ટર બે થી ત્રણ હજાર રૂપિયા છે, જેથી ખેડૂત ભાઈઓ તેના એક વખતના પાકમાંથી 50 થી 70 હજાર રૂપિયાની કમાણી કરીને સારો નફો મેળવી શકે છે.

આ પણ વાંચો: ચણાની ખેતી કેવી રીતે કરવી