Government Action: સરકારે 27 પૈકી 3 જંતુનાશકો પર પ્રતિબંધ મૂક્યો, ખેડૂતોને થઈ મોટી રાહત

27 પૈકી 3 જંતુનાશકો પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો કૃષિ મંત્રાલયનો નિર્ણય ખેડૂતો અને કૃષિ રસાયણ ઉદ્યોગ બંને માટે મોટી રાહત તરીકે આવ્યો છે. પ્રતિબંધિત ત્રણ જંતુનાશકો ડિકોફોલ, ડીનોકેપ અને મેથોમીલપાર છે કારણ કે આ જંતુનાશકોના ઉપયોગની સલામતી અને અસરકારકતા પરના ડેટાના અભાવને કારણે જે માનવો અને પ્રાણીઓના સ્વાસ્થ્ય માટે જોખમો અને જોખમો તરફ દોરી શકે છે. આ જંતુનાશકોના વધુ સારા વિકલ્પો ઉપલબ્ધ છે.

કેન્દ્ર સરકારે 2 ફેબ્રુઆરી 2023ના રોજ એક નોટિફિકેશન બહાર પાડીને આ ત્રણ જંતુનાશકોના રજિસ્ટ્રેશન, આયાત, ઉત્પાદન, પરિવહન, વેચાણ અને ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો.

આ ત્રણેય પર પ્રતિબંધ મૂકવા ઉપરાંત કેન્દ્ર સરકારે નિષ્ણાત સમિતિની ભલામણ અંગે અમુક પાકો કે જેના માટે બાયો-અસરકારકતા અને અવશેષ ડેટા ઉપલબ્ધ ન હતા, તેવા લેબલ ક્લેમમાંથી દૂર કરવાનો નિર્ણય લીધો. જે 8 જંતુનાશકોના લેબલ દાવા બદલાયા છે તેમાં કાર્બોફ્યુરાન, મેલાથિઓન, મોનોક્રોટોફોસ, ક્વિનાલફોસ, મેન્કોઝેબ, ઓક્સીફ્લોર્ફેન, ડાયમેથોએટ અને ક્લોરપાયરીફોસ છે.

“પ્રતિબંધનો નિર્ણય ખરીફ સિઝનની શરૂઆત પહેલા અને સમયસર લેવામાં આવ્યો છે. ખરીફ અથવા ચોમાસાની ઋતુ ભારતીય ખેડૂતો માટે નિર્ણાયક સમય છે અને નીચા ભાવે બાકીની 24 મુખ્ય જંતુનાશકોમાંથી કેટલીક ઉપલબ્ધતા ખેડૂતો માટે ખેતીનો ખર્ચ ઓછો રાખવામાં મદદ કરશે. એક ઉદ્યોગ નિષ્ણાતે એગ્રીવર્લ્ડને જણાવ્યું હતું કે મોટાભાગની રાજ્યની કૃષિ યુનિવર્સિટીઓ દ્વારા આ ઉત્પાદનોની ભલામણ કરવામાં આવે છે અને તે રાજ્યોમાં પ્રેક્ટિસના કૃષિ પેકેજનો ભાગ છે.

ખેડૂતોની સખત મહેનત, વૈજ્ઞાનિકોની કાર્યક્ષમતા, ખાનગી ક્ષેત્રની તકનીકી હસ્તક્ષેપ અને સરકારની ખેડૂત-મૈત્રીપૂર્ણ નીતિઓને કારણે ભારતમાં કૃષિ ક્ષેત્ર દર વર્ષે વધી રહ્યું છે. મંત્રાલય દ્વારા આ વર્ષની શરૂઆતમાં બહાર પાડવામાં આવેલ 2022-23 માટે મુખ્ય પાકોના ઉત્પાદનનો બીજો આગોતરો અંદાજ 323.5 મિલિયન ટન હોવાનો અંદાજ છે, જે પાછલા વર્ષ કરતાં 7.9 મિલિયન ટન વધુ છે, જેમાં ચોખાનું 130.8 મિલિયન ટન અને મકાઈનું વિક્રમજનક ઉત્પાદન સામેલ છે. 34.6 મિલિયન ટન.

રાજેન્દ્રન કમિટીની રચના
2021 માં, કેન્દ્ર સરકારે ભારતીય કૃષિ સંશોધન પરિષદ (ICAR) ના ભૂતપૂર્વ અધિક મહાનિદેશક ડૉ. TP રાજેન્દ્રનની અધ્યક્ષતામાં નિષ્ણાત સમિતિની રચના કરી હતી, જે પ્રાપ્ત ડેટા તેમજ વાંધાઓના સૂચનોની સમીક્ષા કરશે.

કેન્દ્ર સરકારે, નિષ્ણાત સમિતિના અહેવાલને ધ્યાનમાં લીધા પછી અને નોંધણી સમિતિ સાથે પરામર્શ કર્યા પછી, નિષ્કર્ષ પર આવ્યો કે ત્રણ જંતુનાશકો ડીકોફોલ, ડીનોકેપ અને મેથોમીલનો ઉપયોગ સલામતી અને અસરકારકતા અંગેના ડેટાની અનુપલબ્ધતાને કારણે માનવો અને પ્રાણીઓ માટે આરોગ્ય માટે જોખમી છે. સામેલ છે.

મૂળ સૂચનામાં કાર્સિનોજેનિક અશુદ્ધિઓથી લઈને અત્યંત ઝેરી અને ઝેરીથી લઈને જળચર જીવો, પક્ષીઓ અને મધમાખીઓ સુધીના દરેક 27 જંતુનાશકો પર પ્રતિબંધ મૂકવાના કારણો સૂચિબદ્ધ છે. જો કે, આ પાસાઓની તપાસ ડૉ. ટી.પી. રાજેન્દ્રનની આગેવાની હેઠળની ટેકનિકલ સમિતિ દ્વારા કરવામાં આવી હતી જેમાં વ્યક્તિગત કંપનીઓ અને સંગઠનો દ્વારા સબમિટ કરવામાં આવેલા ડેટાનો સમાવેશ થાય છે.

સુપ્રીમ કોર્ટનો હસ્તક્ષેપ
27 માર્ચે સુપ્રીમ કોર્ટે કેન્દ્ર સરકારને સૂચિત 27માંથી ત્રણ જંતુનાશકો પરના પ્રતિબંધને યોગ્ય ઠેરવવા કહ્યું હતું. એક NGO દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી અરજીમાં તમામ 27 જંતુનાશકો પર પ્રતિબંધ મૂકવાની માંગ કરવામાં આવી છે. ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડ, જસ્ટિસ પીએસ નરસિમ્હા અને જેબી પારડીવાલાની બેંચ 28 એપ્રિલે કેન્દ્રના સમર્થન અને અરજીની સમીક્ષા કરશે.