કપાસનું ઉત્પાદન વધારવા માટે, ખેડૂતોને HDPS ટેક્નોલોજી વડે વાવણી કરવા માટે 2 સિઝન માટે પ્રેરિત કરવામાં આવી રહ્યા છે. આ ટેક્નોલોજીની મદદથી કપાસની ઉપજમાં વધારો નોંધવામાં આવ્યો છે. ઉપજ વધારવા અને કપાસના ખેડૂતોના ખર્ચમાં ઘટાડો કરવા માટે કેન્દ્ર સરકાર ખેતી માટે આ ખાસ પ્રોજેક્ટ ચલાવી રહી છે. આ પ્રોજેક્ટને કારણે કપાસનું ઉત્પાદન વધ્યું છે અને તેને વધુ વધારવા માટે ઓછી ફળદ્રુપ જમીન ધરાવતા વિસ્તારોમાં લાગુ કરવામાં આવી છે.
કપાસના વાવેતરમાં ખેડૂતોનું રસ થઈ રહ્યો ઓછો
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ખેડૂતોને કપાસની ખેતીમાં જીવાતોના હુમલા અને કમોસમી વરસાદને કારણે ભારે નુકસાન થયું છે. જેના કારણે કપાસની વાવણીમાં પણ ખેડૂતોનો રસ ઓછો થતો જોવા મળી રહ્યો છે. આ વખતે ખરીફ સિઝનમાં 10 ટકા ઓછા વિસ્તારમાં કપાસનું વાવેતર થયું છે. આવી સ્થિતિમાં, કપાસનું ઉત્પાદન વધારવાના આશયથી સરકારે ઓછી ફળદ્રુપ અને છીછરી જમીન ધરાવતા વિસ્તારોમાં હાઈ ડેન્સિટી પ્લાન્ટિંગ સિસ્ટમ (HDPS) પ્રોજેક્ટ અમલમાં મૂક્યો છે અને તેના દ્વારા ખેડૂતોને મદદ કરવામાં આવી રહી છે.
છીછરી જમીન ધરાવતા વિસ્તારોમાં ઉપજમાં 34 ટકાનો વધારો થયો છે
રાજ્યસભામાં એક લેખિત જવાબમાં, કેન્દ્રીય કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ રાજ્ય પ્રધાન ભગીરથ ચૌધરીએ જણાવ્યું હતું કે જે વિસ્તારોમાં છીછરી જમીનમાં ઉચ્ચ ઘનતા વાવેતર પ્રણાલી (HDPS) અપનાવવામાં આવી હતી, ત્યાં કપાસની ઉપજમાં સરેરાશ 30.4 ટકાનો વધારો થયો છે અને મધ્યમ જમીનમાં તે ઓછી હતી અંતરે વાવેતર (CS)માં સરેરાશ 39.15 ટકાનો વધારો નોંધવામાં આવ્યો છે. ભારતમાં કપાસની અંદાજિત ઉત્પાદકતા 443 કિગ્રા પ્રતિ હેક્ટર છે. આ ચીન, બ્રાઝિલ અને અમેરિકા જેવા મોટા ઉત્પાદક દેશો કરતાં ઓછું છે. આ દેશોએ HDPS અપનાવ્યું છે.
દેશના 8 રાજ્યોમાં છે લાગૂ
મંત્રી ભગીરથ ચૌધરીએ જણાવ્યું હતું કે નીચી ઉત્પાદકતાવાળા વિસ્તારોમાં કપાસની ઉપજ વધારવા માટે HDPSને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવી રહ્યું છે અને છેલ્લા 3 વર્ષ દરમિયાન 4 કોમ્પેક્ટ Bt કપાસની જાતો અને 19 Bt કપાસની સંકર જાતો HDPSને અનુરૂપ ખેડૂતોને વાવણી માટે આપવામાં આવી છે . રાષ્ટ્રીય ખાદ્ય સુરક્ષા મિશન (NFSM) હેઠળ 8 રાજ્યોના 61 જિલ્લાઓમાં HDPS લાગુ કરવામાં આવ્યું હતું.
10 હજારથી વધુ ખેડૂતોએ ટેકનોલોજી અપનાવી
તેમણે જણાવ્યું હતું કે છીછરી જમીનમાં HDPS અને મધ્યમ જમીનમાં CS વધારવા માટે જાહેર ખાનગી ભાગીદારી મોડમાં 2023-24ની ખરીફ સિઝન દરમિયાન 10,418 ખેડૂતોને સંડોવતા 9,064 હેક્ટર વિસ્તારમાં કપાસનું વાવેતર કરવામાં આવ્યું હતું. તેમણે જણાવ્યું હતું કે HDPS અપનાવેલા ખેતરોમાં સરેરાશ ઉપજમાં વધારો 30.4 ટકા હતો અને CS દત્તક લીધેલા ખેતરોમાં સરેરાશ ઉપજમાં વધારો 39.15 ટકા હતો. રાજ્યના કૃષિ મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે આઠ રાજ્યોમાં 14,478 હેક્ટર વિસ્તારમાં ખેતીના લક્ષ્યાંક સાથે આ વિશેષ પ્રોજેક્ટ બીજા વર્ષ માટે 2024-25 સુધી લંબાવવામાં આવ્યો છે. આ ઉપરાંત, કપાસના રોગોમાંના એક, કોટન લીફ કર્લ વાયરસ સામે અત્યંત પ્રતિરોધક 11 બીટી કોટન હાઇબ્રિડ પણ બહાર પાડવામાં આવ્યા છે. જેથી ઉત્તર પ્રદેશના ખેડૂતોનું નુકસાન ઘટાડી શકાય.
Share your comments