શું છે કેસર કેરીનું ઇતિહાસ, કેવી રીતે મળ્યો “કેસર” નામ જાણો એક ક્લિકમાં

હાલ કેરીની સિઝન છે અને બજારોમાં તેની આવક પણ શરૂ થઈ ગઈ છે. આવી સ્થિતિમાં, તમને આજે અમે જણાવીશું કે મંડી-હાટ અથવા બજારોમાં જોવા મળતી રંગબેરંગી કેરીઓ ક્યાંથી આવે છે? અને તેમાં પણ સૌથી મોંઘી કેરી એટલે કે કેસર કેરીને તેનું નામ કેસર કેવી રીતે મળ્યો. તમારા મનમાં એક પ્રશ્ન તો ચોક્કસ હશે કે શું કેરીના પણ પોતાના રાજ્ય હોય છે? જે રીતે લોકોની ઓળખ રાજ્યોના નામ સાથે જોડાયેલી છે, શું કેરીની પણ આવી જ ઓળખ છે? જો તમારા મનમાં આ સવાલો છે તો જાણી લો કે આ બધાનો જવાબ હા છે. ઉદાહરણ તરીકે કેસર કેરીનું રાજ્ય ગુજરાત છે.

કેરી કેમ ખાસ છે?

જો કે વિશ્વના ઘણા દેશોમાં કેરી ઉગાડવામાં આવે છે, પરંતુ ભારતની કેરીની એક અલગ બાબત છે. કદ અથવા પ્રકાર વિશે વાત કરો. રંગ અથવા સ્વાદ વિશે વાત કરો કે પછી સુગંધ વિશે વાત ભારતમાં તેમને એક કરતાં કેરીની વધુ વિવિધતા મળશે. આટલું જ નહીં, કેરીમાં એટલા બધા પોષક તત્વો હોય છે કે તમે આશ્ચર્યચકિત થઈ જશો. અમે નહીં પરંતુ નિષ્ણાતોએ આ વાત કહી છે. નિષ્ણાતોનો દાવો છે કે ફક્ત એક કેરી ખાવાથી તમને તમારા ડાયેટરી ફાઈબરનો 40 ટકા ભાગ મળે છે. જ્યાં સુધી રોગો સામે લડવાની વાત છે, કેરી હૃદય રોગ, કેન્સર અને કોલેસ્ટ્રોલ સામે રક્ષણ આપવામાં મદદ કરી શકે છે. આવું એટલા માટે કહેવામાં આવી રહ્યું છે કારણ કે કેરીમાં પોટેશિયમ, બીટા કેરોટીન અને એન્ટી-ઓક્સીડેન્ટ ભરપૂર માત્રામાં જોવા મળે છે. કેરીના ઘણા ફાયદા છે.

કેરીની ખાસ જાત

તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે દેશમાં કેરીની અંદાજે 1,000 જાતો છે. પરંતુ દુઃખની વાત એ છે કે આમાંની બહુ ઓછી જાતોની વાણિજ્યિક ધોરણે ખેતી કરવામાં આવે છે. આ ખેતી પણ રાજ્યોના હવામાન અને આબોહવા પ્રમાણે કરવામાં આવે છે. આ જ કારણ છે કે કેટલીક જાતો સિઝનમાં થોડી મોડી આવે છે. ઉત્તર કે પૂર્વીય રાજ્યોની કેરી બજારમાં વહેલા આવે છે, જ્યારે દક્ષિણ અને પશ્ચિમી રાજ્યોની કેરી મોડી આવે છે. આ સામાન્ય રીતે કેરીની વ્યાવસાયિક જાતો પર  નિર્ભર કરે છે.

ગુજરાતની કેસર કેરીનો ઇતિહાસ

જો આપણે ગુજરાતની કેસર કેરીની વાત કરીએ તો તેનો નિકાસ આખા વિશ્વમાં થાય છે ફળોના રાજા કરીકે ઓળખતા આંબાની આ જાત પાછલ ભારત જ નહીં વિશ્વના દરેક ખૂણાના લોકોએ ગાંડા છીએ.  એમ તો ગુજરાતના અનેક વિસ્તારમાં કેરીનું મબલખ ઉત્પાદન થાય છે. પરંતુ જૂનાગઢની કેસર કેરીની વાત જ કંઇક અલગ છે. તેનો આકાર અને રંગ આકર્ષક સાથે જ તેનો સ્વાદ પણ ખૂબ જ અદ્ભૂત છે. કેસર કેરીના ઇતિહાસની વાત કરીએ તો  કેસરની ભેટ આમ તો જૂનાગઢના નવાબે આપી હતી. જૂનાગઢના નવાબ ભાગલા વખતે પાકિસ્તાન જતા રહ્યા હતા. પરંતુ જતા પહેલા તેઓએ કેસરની ભેટ આપીને ગયા હતા. તેનો ઉત્પાદન જૂનાગઢ ઉપરાંત અમરેલી અને ગીર સોમનાથ વિસ્તારમાં પણ મોટા પ્રમાણમાં થાય છે.

આંબડી તરીકે મળી હતી ઓળખ

ઇતિહાસ મુજબ સાલેભાઈ નામના એક ખેડૂતે વંથલીના આંબાની વાડીમાં લાગેલી કેરીઓમાં અલગ જ આકર્ષણ ધરાવતી એક કેરી  લાગેલી જોવી. તેને તેણે કરંડીયામાં ભરીને પોતાના મિત્ર માંગરોળના શેખ હુસેન મીયાંને ને આપી હતી. ભેટમાં મળેલી કેરીનો સ્વાદ જોઇ મિત્ર શેખ ખુશ થઈ ગયા હતા.કેરીના ફળનો કેસરી રંગ અને મધુર સ્વાદ અને રેસા વિનાની મધુર કેરી જૂનાગઢ નવાબના દરબારમાં પહોંચી હતી. જો કે નવાબને પણ ભાવી ગઈ હતી. સાલેભાઈ લાવેલા કેરીને એ વખતે સાલેભાઈ આંબડી તરીકે ઓળખ આપી હતી.

આવી રીતે પડ્યો કેસર કેરીનું નામ “કેસર”

ઇતિહાસકારો મુજબ જૂનાગઢના નવાબ મહાબત ખાન બીજાના સમયગાળા દરમિયાન જે કેરી સાલેભાઈની આંબડીથી ઓળખાતી હતી, એ કેરીને મહાબત ખાન ત્રીજાના વખતમાં કેસર તરીકે ઓળખ મળી હતી. ત્યારે જૂનાગઢ સ્ટેટના ગાર્ડન સુપ્રિટેન્ડન્ટ એ.એસ.કે. આયંગરે 25 કલમ વંથલીથી મંગાવીને વૈજ્ઞાનિક ઢબ સાથે આંબડીનો ઉછેર શરુ કરાવ્યો હતો. જેના ત્રણેક વર્ષ બાદ તેઓની દેખરેખ હેઠળ ગુણવત્તાસભર કેરીના ઉત્પાદનને મેળવવામાં આવ્યુ હતું.

આ પણ વાંચો: તરબૂચને કાપ્યા વગર આવી રીતે જાણો કે તે મીઠું અને લાલ છે કે નહીં

તૈયાર થયેલા આંબાની કેરી ઉતરવા લાગતા તેને નવાબ અને તેમના દરબારીઓએ સ્વાદ માણીને તેના ભરપૂર વખાણ કર્યા હતા. કેરીના રેસા વગરના કેસરી ગર્ભ અને તેની સુગંધને લઈ કેરીને કેસર નામ આપવામાં આવ્યું હતુ. આમ સાલેભાઈની આંબડીમાંથી આ કેરીને કેસર તરીકે ઓળખવામાં આવી હતી. 25, મે 1934ના દિવસે જૂનાગઢના નવાબે સેલાભાઇની આંબડીનું નામ કેસર આપ્યુ હતુ. આ દિવસથી વિશ્વમાં સૌથી વધુ પસંદ કરનાર કેરીમાં કેસર કેરીનું નામ કેસર પાડવામાં આવ્યું હતું,