શુ છે બીટી કપાસ, ખેડૂતો તેના પાછળ કેમ થઈ રહ્યા છે ગાંડા

મહારાષ્ટ્રમાં ગેરકાયદેસર ગણવામા આવતી બીટી કપાસની ગુજરાતમાં ખાસકરી ને સૌરાષ્ટ્રમાં ગેરકયદેસર વાવણી થઈ રહી છે. ગેરકાયદેસર ઉગાડવામાં આવતી કપાસની જાતો 4Bt, Bt4 અને 4G જેવા વિવિધ નામોથી જાણીતી છે. આ બ્લોક પરનો નવીનતમ કપાસ જેણે ખેડુતોની ઝંખના પકડી લીધી છે તે ખરેખર સૌરાષ્ટ્રના સ્થાનિક રીતે ઉગાડેલા કપાસ અને યુએસ તથા ઑસ્ટ્રેલિયામાં ઉગાડવામાં આવતા કપાસ વચ્ચેનો ક્રોસ છે.

નવીનતમ કપાસની વિશેષતાઓ

તેની ફાઈબર લંબાઈ બીજા કપાસ કરતા વધારે છે

તે ગુલાબી બોલ્વર્મ સામે પ્રતિકારક છે

તેનો રંગ બીજા કપાસ કરતા વધારે સફેદ છે

નવી કપાસના આ ત્રણ વિશેષતાઓના કારણે ખેડૂતો તેના તરફ મધમાખીની જેમ દોરી રહ્યા છે. પણ તે લોકો ને હજી સુધિ આ વાતની ખાતરી નથી કે જીઈએસી (Genetic Engineering Appraisal Committee) હજી પણ બીટી કપાસના બીજ સાફ કરવામાં અસફલ રહ્યુ છે. તેના પછી પણ ખેડૂતો બીટી કપાસની વાવણીમાં એટલા ગાંડા થઈ ગયા છે કે તે લોકો અપવાદરૂપે બીટી કપાસની સારી ગુણવંતા ને કારણે તેની વાવણી કરી રહ્યા છે.  

કપાસમાં કેવી રીતે કામ કરે છે બીટી જીન

• બીટી ઝેર સ્ફટિકીય પ્રોટીનને ગુપ્ત રાખે છે જે જંતુઓ માટે ઝેરી છે
• આ ઝેર છોડને નુકસાન કરતું નથી કારણ કે તે કપાસની અંદર નિષ્ક્રિય તબક્કામાં રહે છે
• તે ત્યારે જ સક્રિય થાય છે જ્યારે જંતુ પાંદડા ખવડાવવાનું શરૂ કરે છે અને ઝેરને પીવે છે.
• ઝેરી જીન જંતુના આંતરડાના આલ્કલાઇન પીએચને કારણે સક્રિય થાય છે, જે પ્રોટીન ક્રિસ્ટલ ઓગળી જાય છે.
• સક્રિય ઝેર જંતુના આંતરડાના ઉપકલા કોષો સાથે જોડાય છે અને આંતરડામાં છિદ્રો બનાવે છે.તેનાથી આંતરડામાં સોજો આવે છે અને આખરે, જંતુ મરી જાય છે.

કરાયે જીનસ (CRY GENUS)

વૈજ્ઞાનિકોના મત પ્રમાણે આ જીન બેસિલસ થ્યુરિંગિનેસિસમાંથી પણ વિશિષ્ટ જીન છે એટલા માટે તેનો નામ કરાયે જીન( CRY GEUNS ) ઉપાડવામા આવ્યુ છે. માહિતિ મુજબ CRYAC અને CTY11AB જીન કપાસમા સંકળાયલા ગુલાબી જીનને મારી નાછે છે. જ્યારે CRY1AB જીન મકાઈના બોરને મારી નાખે છે. એટલા માટે દેશભરમાં ગેરકાયદેસર બીટી કપાસના બીજના ઝડપથી પ્રસાર સાથે, સરકાર દ્વારા તાત્કાલીક નિયમો અને જરૂરિયાત છે જે ખેડૂતો અને બીજ ઉદ્યોગના હિતમાં છે.એવા વૈજ્ઞાનિકોના માનવું છે.