સરસવની ખેતીમાં આ બાબતોનું ધ્યાન રાખો, નુકસાન નહીં થાય

હાલ રવિ પાકની સિઝન ચાલી રહી છે. ખેડૂતો તેમના ખેતરોમાં રવિ પાકની વાવણીમાં વ્યસ્ત છે. ઘણા ખેડૂતો ઘઉં અને સરસવની વાવણી કરી રહ્યા છે. જ્યારે અનેક ખેડૂતોએ વાવણી કરી છે. આવી સ્થિતિમાં ખેડૂતોએ સરસવની ખેતીમાં ધ્યાનમાં રાખવા જેવી બાબતો સમજવી પણ જરૂરી છે જેથી પાકને થતા નુકસાનને ટાળી શકાય અને સારું ઉત્પાદન મેળવી શકાય. આજે ખેડૂતોને સરસવની વાવણીથી લઈને લણણી સુધી ધ્યાનમાં રાખવા જેવી મહત્વની બાબતોની જાણકારી આપવામાં આવી રહી છે.

સરસવની ખેતી માટે જમીન કેવી રીતે પસંદ કરવી

સરસવની ખેતી માટે સારી રીતે નિકાલ થતી લોમ અથવા રેતાળ જમીન શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. જો પાણીના નિકાલની યોગ્ય વ્યવસ્થા ન હોય તો દર વર્ષે સરસવનો પાક લેતા પહેલા ખેચાને લીલા ખાતર તરીકે ઉગાડવો જોઈએ. ધૈંચા પાકને લીલા ખાતર તરીકે લેવાથી જમીનના સ્વાસ્થ્યમાં જૈવિક, રાસાયણિક અને ભૌતિક સુધારાઓ થાય છે અને પાણી રાખવાની ક્ષમતા વધે છે. નાઈટ્રોજન, પોટાશ, સલ્ફર, કેલ્શિયમ, મેગ્નેશિયમ, જસત, તાંબુ, આયર્ન વગેરે તમામ પ્રકારના પોષક તત્વો ફ્રેમને ઉથલાવીને અને ખેતરમાં સડવાથી મેળવવામાં આવે છે. સારી ઉપજ માટે જમીનનું pH મૂલ્ય. 7.0 હોવો જોઈએ. અત્યંત એસિડિક અને આલ્કલાઇન જમીન તેની ખેતી માટે યોગ્ય નથી. જો કે, યોગ્ય વેરાયટી લઈને આલ્કલાઇન જમીનમાં તેની ખેતી કરી શકાય છે. જ્યાં જમીન ક્ષારયુક્ત હોય ત્યાં જીપ્સમ/પાયરાઈટનો ઉપયોગ દર ત્રીજા વર્ષે 5 ટન પ્રતિ હેક્ટરના દરે કરવો જોઈએ. જીપ્સમની જમીનની pH જરૂરિયાત મૂલ્યના આધારે બદલાઈ શકે છે. જીપ્સમ/પાયરાઈટને મે-જૂનમાં જમીનમાં ભેળવવી જોઈએ.

સરસવની ખેતી માટે બીજની સુધારેલી જાત પસંદ કરો

સરસવની ખેતી માટે અદ્યતન જાતોના બિયારણની પસંદગી કરવી જોઈએ. પ્રમાણિત બીજ જ વાવવા જોઈએ. સરસવની ઘણી જાતો છે જે ઉચ્ચ ઉપજ આપે છે અને તેમાં તેલનું પ્રમાણ પણ વધુ હોય છે. તમે તમારા રાજ્ય માટે ભલામણ કરેલ વિવિધમાંથી પસંદ કરી શકો છો.

સરસવના દાણાની સારવાર કેવી રીતે કરવી

સારી ઉપજ માટે અને પાકને બીજજન્ય રોગોથી બચાવવા માટે બીજની માવજત ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. સફેદ રસ્ટ અને માઇલ્ડ્યુ અટકાવવા માટે સરસવના પાકને મેટાલેક્સિલ (એપ્રોન SD-35) 6 ગ્રામ દવાથી સારવાર કરવી જોઈએ. બીજી તરફ, દાંડીના સડો અથવા દાંડીના સડોને રોકવા માટે, કાર્બેન્ડાઝીમ સાથે બીજની માવજત 3 ગ્રામ પ્રતિ કિલો બીજના દરે કરવી જોઈએ. બીજની સારવાર કર્યા પછી, તેમને છાયામાં સૂકવવા જોઈએ. આ પછી જ બીજને ખેતરમાં વાવવા જોઈએ.

સરસવના પાકમાં કેટલું ખાતર અને ખાતર વાપરવું જોઈએ

સરસવનું સારું ઉત્પાદન મેળવવા માટે રાસાયણિક ખાતરની સાથે અળસિયાનું ખાતર, ગાયના છાણ કે ખાતરનો પણ ઉપયોગ કરવો જોઈએ. પિયત વિસ્તારો માટે, સારી રીતે સડેલું છાણ અથવા ખાતર 100 ક્વિન્ટલ પ્રતિ હેક્ટર અથવા અળસિયાનું ખાતર 25 ક્વિન્ટલ/હેક્ટર દીઠ ખેડાણ વખતે ખેતરમાં સારી રીતે ભેળવવું જોઈએ. વરસાદ આધારિત વિસ્તારોમાં, હેક્ટર દીઠ 40-50 ક્વિન્ટલના દરે દેશી ખાતર (છબર અથવા ખાતર) વરસાદ પહેલા ખેતરમાં નાખવું જોઈએ અને વરસાદની મોસમ દરમિયાન ખેતરની તૈયારી દરમિયાન ખેતરમાં ભેળવવું જોઈએ. સરસવ અને સરસવની સમૃદ્ધ ઉપજ મેળવવા માટે રાસાયણિક ખાતરોના સંતુલિત ઉપયોગથી ઉપજ પર સારી અસર પડે છે. માટી પરીક્ષણના આધારે ખાતરનો ઉપયોગ કરવો વધુ સારું છે. નાઈટ્રોજન, ફોસ્ફર અને પોટાશ જેવા પ્રાથમિક તત્વો ઉપરાંત ગંધવ તત્વની જરૂરિયાત અન્ય પાકોની સરખામણીમાં વધુ છે.

બિનપિયત અને પિયત વિસ્તારમાં કેટલું ખાતર વાપરવું જોઈએ

બિન-પિયત અને પિયત વિસ્તારો માટે આપવામાં આવનાર ખાતરનો જથ્થો અલગથી નક્કી કરવામાં આવ્યો છે. જે નીચે મુજબ છે-

બિન-પિયત વિસ્તારોમાં સરસવના પાક માટે હેક્ટર દીઠ 40 કિલો નાઈટ્રોજન, 20 કિલો ફોસ્ફરસ, 10 કિલો પોટાશ અને 15 કિલો સલ્ફરનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. બીજી તરફ, પિયત વિસ્તારોમાં હેક્ટર દીઠ 100 કિલો નાઈટ્રોજન, 50 કિલો ફોસ્ફરસ, 25 કિલો પોટાશ અને 40 કિલો સલ્ફરનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.

સલ્ફરની ઉણપ સરસવની ઉપજ અને તેલનું પ્રમાણ ઘટાડે છે

સમજાવો કે જે વિસ્તારોમાં જમીનમાં સલ્ફરની ઉણપ છે, તેના કારણે પાકના ઉત્પાદનમાં ઘટાડો થાય છે અને તેલની માત્રામાં પણ ઘટાડો થાય છે. આ માટે સલ્ફર તત્વ 30-40 કિગ્રા પ્રતિ હેક્ટરના દરે આપવું જોઈએ. એમોનિયમ સલ્ફેટ, સુપર ફોસ્ફેટ, એમોનિયમ ફોસ્ફેટ સલ્ફેટ વગેરે જેવા ખાતરોનો ઉપયોગ કરીને આ પરિપૂર્ણ કરી શકાય છે. પરંતુ જો આ ખાતરો ઉપલબ્ધ ન હોય તો, સલ્ફર જીપ્સમ અથવા પાયરાઇટ્સના સ્વરૂપમાં આપી શકાય છે.

સરસવના પાકને ક્યારે પિયત આપવું

યોગ્ય સમયે પિયત આપવાથી સરસવના ઉત્પાદનમાં 25-50 ટકાનો વધારો જોવા મળ્યો છે. આ પાકમાં 1-2 પિયત આપવાથી ફાયદો થાય છે. જો સરસવનું વાવેતર ખેડ્યા વિના કરવામાં આવે તો પ્રથમ પિયત વાવણી પછી 30-35 દિવસમાં કરવું જોઈએ. આ પછી, જો હવામાન શુષ્ક રહે, એટલે કે વરસાદ ન પડે, તો વાવણી પછી 60-70 દિવસ પછી જ્યારે શીંગો વિકસિત થઈ રહી હોય અથવા શીંગો દાણાથી ભરાઈ રહી હોય ત્યારે પિયત આપવું જરૂરી છે.

સરસવના પાકને જીવાતો અને રોગોથી કેવી રીતે બચાવવા

સરસવના પાકમાં પેઇન્ટેડ બગનું પ્રમાણ વધુ જોવા મળે છે. આ સ્પોટેડ જીવાત પાકના પ્રારંભિક તબક્કાના નાના છોડને વધુ નુકસાન પહોંચાડે છે. આ જંતુઓ પુખ્ત અને શિશુ બંને અવસ્થામાં છોડમાંથી રસ ચૂસે છે, જેના કારણે છોડ મરી જાય છે. આ જીવાત સરસવની વાવણી અને કાપણી સમયે વધુ નુકસાન કરે છે. આ જીવાતનો ઉપદ્રવ ટાળવા માટે ઉનાળામાં ખેતરમાં ઊંડી ખેડાણ કરવી જોઈએ. બીજી તરફ, રાસાયણિક સારવાર માટે, જો જીવાતોના હુમલાના કિસ્સામાં વાવણીના 3-4 અઠવાડિયા પછી શક્ય હોય તો.

આ પણ વાંચો:દુનિયાના સૌથી મોંઘા બટેકા, કિલોના 50 હજાર રૂપિયા