મગફળીમાં કાળી ફુગથી થતા રોગના લક્ષણો અને તેને નિયંત્રણમાં લાવવાના ઉપાયો

મગફળીના પાકમાં કાળી ફુગથી થતો રોગ વાવેતર બાદ બે મહિના પછી જોવા મળે છે. આ રોગ મેક્રોફોમીના ફેઝીઓલીના નામની જમીનજન્ય કાળી ફુગથી થાય છે. જેને મૂળના સડાના રોગ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ ફૂગથી જમીનનું તાપમાન વધતા સક્રિય થાય છે અને મૂળને ચેપ લગાડે છે. જે મૂળની ઉપર થડ તરફ તેમજ નીચેની તરફ ફેલાય છે.

લક્ષણો

• આ રોગના મુખ્ય લક્ષણોમાં શરૂઆતમાં છોડ પણીની ખેંચ અનુભવતો હોય તેવું લાગે છે અને ખુબ જ ઝડફથી એકાએક આખો છોડ સુકાઈ જાય છે.
• આ રોગ લાગેલા મગફળીના છોડના મૂળની છાલ ભૂખરી કે કાળા રંગની થતી જાય છે.
• મુખ્ય મૂળની ટોચના છેડેથી એકાએક પાતળું થયેલ જોવા મળે છે.
• રોગિષ્ટ છોડને ખેંચીને ઉપાડવામાં આવે તો સહેલાઈથી ઉપડી જાય છે.
• મુખ્ય મૂળ અને પેટામૂળ કહોવાઈ જવાથી તેની છાલ સહેલાઈથી છૂટી પડી જાય છે.
• છોડના થડને ચીરીને જોતા અંદરની બાજુએ ફુગના કાળા બીજાણુઓ જોવા મળે છે.
• આ રોગના લક્ષણો સૂયા તેમજ ડોડવાની અંદર બહાર પણ જોવા મળે છે.
• જ્યારે આ રોગ વધી જાય તો છોડ સુકાઈ જાય છે.

નિયંત્રણ

• આ રોગ જમીનજન્ય ફુગથી થતો હોવાથી, પાક ની ફેરબદલી કરવી.
• ઉનાળામાં ઊંડી ખેડ કરવી. જેથી જમીનની અંદર રહેલ રોગ ફૂગનો નાશ થાય છે.
• પાકમાં પાણી જરૂરિયાત મુજબ આપવો જેથી જમીનનું તાપમાન ઘટાડી શકાય અને રોગને કાબુમાં લઇ શકાય.
• કાર્બેંડાઝીમ ૨૫ % + મેન્કોજેબ ૫૦ % WS ૩ ગ્રામ/ ૧ કિલો બિયારણ (ફૂગ સામે રક્ષણ મેળવવા ) બીજ માવજત કરવી
• વાવેતર વખતે ટ્રાયકોડરમાં વિરિડી ૫૦૦ ગ્રામ એક વીઘામાં આપવું.
• ફૂગ ના નિયત્રંણ માટે કાર્બેંડાઝીમ ૧૨% + મેન્કોજેબ ૬૩% WP ૪૦-૫૦ ગ્રામ/પંપ છંટકાવ કરવો
• અથવા ટેબુકોનાઝોલ 10% + સલ્ફર 65% WG 15 -20 ગ્રામ /પંપ છંટકાવ કરવો.

માહિતી સ્ત્રોત - મુકેશ ટાંક & સાગર પ્રજાપતિ, ખેતીવાડી નિષ્ણાત , SDAU

આ પણ વાંચો - શુ તમે જાણો છો કે, મગફળીના પાકમાં તેના પાન પીળા કેમ પડી જાય છે ?

આ પણ વાંચો - મગફળી નિકાસમાં અડચણરૂપ પરિબળ પૈકી એક એટલે આફલાટોક્સીન