ઘઉંનું ભંડારણ: આવી રીતે કરશો ઘઉંના પાકનું ભંડારણ તો ક્યારે પણ નહી વેઠવું પડે નુકસાન

સોનાની જેમ ખેતરમાં ચમકતા ઘઉં હવે પાકી ગયા છે અને કાપણી માટે તૈયાર છે. પરંતુ તેમને લણણી ક્યારે કરવી? કેવી રીતે કરવું? આ પ્રશ્ન ખેડૂતોને પરેશાન કરતો રહે છે. ઘણી વખત ખેડૂતો પાકે તે પહેલા તેની કાપણી કરે છે, જેના કારણે તેમની ઉપજ સુકાઈ જાય છે અને સંકોચાઈ જાય છે. અથવા વિલંબને કારણે તે ખેતરોમાં જ પડવા લાગે છે, જેનું પરિણામ ખેડૂતને ઓછી ઉપજ અથવા નબળી ગુણવત્તાની પેદાશના રૂપમાં ભોગવવું પડે છે. લણણીનો સમય, પાકની ભેજ, વપરાયેલી તકનીક તે ઘઉંના પાક માટે એવા મહત્વપૂર્ણ પરિબળો છે જેથી ઉત્પાદનની ગુણવત્તા પર અસર થાય છે.

ઉચ્ચ ભેજના કારણે ઘઉંમાં ફૂગના વિકાસ તરફ દોરે છે

ઉચ્ચ ભેજના સ્તરના કારણે ઘઉંની લણણી ફૂગના વિકાસ તરફ દોરી જાય છે. તેના સાથે જ જો ઘઉંના પાક ખૂબ જ સુકાઈ જાય, તો અનાજ તૂટવાથી નુકસાન 2 થી 7 ટકા સુધીની હોઈ શકે છે. લણણી અને થ્રેસીગના નબળા સમયપત્રક અને અનાજમાં ભેજને કારણે બજારમાં વેચાણ કરવામાં મુશ્કેલી પડી શકે છે. પરંતુ તેના માટે લણણીના વખતે કેટલીક ખાસ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું પડશે. જેમ કે પાકની કાપણી કયા તબક્કે થવી જોઈએ, પાક લણવાની પદ્ધતિ શૂં હોવી જોઈએ અને પાકનો સંગ્રહ કેવી રીતે કરવો જોઈએ, તો આ પ્રશ્નોના સાચા જવાબો મળી જશે. આથી તમારા પાકની ગુણવત્તા અને ઉપજ બન્ને વધી જશે.

ક્યારે કરવી જોઈએ ઘઉંની કાપણી?

ખેડૂતો તેમના અનુભવના આધારે ઘઉંના પાકનો અંદાજ લગાવી શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, જ્યારે પાક પાકે છે, ત્યારે પાંદડા સુકાઈ જાય છે અને કાનની નીચેનો ભાગ સોનેરી થઈ જાય છે. દાણાને અંગુઠા વડે દબાવવામાં આવે તો દૂધ નીકળતું નથી અને દાણા સખત થઈ જાય છે. આ ઉપરાંત જો ભેજ માપવાની સુવિધા હોય તો અનાજમાં 18 થી 23 ટકા ભેજ રહે ત્યારે પાક લઈ શકાય છે. પરીક્ષણો દર્શાવે છે કે જ્યારે 25 ટકા ભેજ હોય ત્યારે ઘઉં પાકે છે અને જ્યારે ઘઉંના પાકમાં આ સ્થિતિઓ પહોંચી જાય ત્યારે જ તમારે ઘઉંની કાપણી કરવી જોઈએ.

ઘઉંની લણણીની પદ્ધિતિ

ઘઉંની લણણીની પદ્ધતિ ખેતરના વિસ્તાર પર આધારિત હોય છે. જો ખેતરો નાના હોય, તો તમે તેને હાથથી અથવા સિકલ વડે લણણી કરી શકો છો. પરંતુ હાથ વડે અથવા સિકલ વડે ઘઉંની કાપણી કરવામાં વધુ સમય અને શ્રમ લાગે છે. તેથી કૃષિ યંત્રોના ઉપયોગથી સમયસર લણણી કરીને તમે પોતાનું સમય અને ખર્ચ બન્ને ઘટાડી શકો છો. આ તકનીકોમાં કમ્બાઈન્સ, રીપર-બાઈન્ડર અને સ્વ-સંચાલિત રીપરનો પ્રયોગ કરવામાં આવે છે. આ મશીનોની મદદથી ઓછા સમયમાં અને ઓછા ખર્ચે કાપણી કરી શકાય છે. આ સાથે, યાંત્રિક કાપણી અને બાંધણી દ્વારા પણ લણણી કરી શકાય છે.

અનાજની ખોટમાં કેવી રીતે ઘટાડો કરવાનું રહેશે

અનાજની ખોટ ઘટાડવા માટે, પાકના પરિમાણો અને મશીન પરિમાણોનું સંતુલન ધ્યાનમાં રાખવું જોઈએ. આનાથી અનાજનું નુકસાન ઘટાડી શકાય છે. આજકાલ, મોટાભાગના ખેડૂતો ઘઉંની કાપણી હાર્વેસ્ટર મશીન એટલે કે કમ્બાઈનનો ઉપયોગ કરીને કરે છે. પરંતુ લાંબા સમય સુધી ઉપયોગ ન થવાને કારણે આ મશીનોમાં કેટલીકવાર સમસ્યા આવવા લાગે છે. તેથી, લણણી પહેલાં તેની યોગ્ય તપાસ કર્યા પછી જ કમ્બાઈનનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.

આ પણ વાંચો: જોઈએ છે ખરીફ પાકોનું અઢળક ઉત્પાદન તો વાવેતરથી પહેલા આ કરવાનું નથી ભૂલતા

લણણી વખતે રાખો સાવચેતી

સૌથી પહેલા તમારે અનાજમાં ભેજનું પ્રમાણ તપાસવું જોઈએ.
જો ભેજ ઓછો થયો હોય તો ઘઉંની લણણીમાં વિલંબ નથી કરવું જોઈએ.
ઘઉંની કાપણીમાં યોગ્ય ટેકનિક અપનાવવી જોઈએ.
ઘઉંના પાકની લણણી પહેલા સિંચાઈ બંધ કરી દેવી જોઈએ.
તમામ જાતોની લણણી એપ્રિલના અંત સુધીમાં થવી જોઈએ.
લણણી પછીના છૂટાછવાયા, પક્ષીઓ, જંતુઓ અને ખેતરમાં લણણી દરમિયાન નુકસાનને કારણે નુકસાન થઈ શકે છે.
સંગ્રહ માટે ઘઉંની લણણી પહેલા અને લણણી પછીનું વ્યવસ્થાપન મહત્વનું છે. કેમ કે વધુ પડતા ભેજ સાથે ઘઉંની કાપણી કરવાથી ફંગલ ઇન્ફેક્શન થઈ શકે છે. જેથી પાકના ઉત્પાદનમાં નુકસાન થઈ શકે છે.

ઘઉંની કાપણી નુકસાનને ઘટાડવા માટે આ પગલાં ભરો

લણણી પછી તરત જ ભીના ઘઉંના દાણાને એકસરખા સૂકવવાની ખાતરી કરો.
અનાજને દૂષણથી બચાવવા માટે બોરીઓમાં યોગ્ય અને અસરકારક પેકિંગ કરો.
ઘઉંના પેકેજિંગની લાંબી શેલ્ફ લાઇફ સુનિશ્ચિત કરવા અને ઉત્પાદનની ગુણવત્તા જાળવવા માટે, સારા, સ્વચ્છ, ભેળસેળયુક્ત ખાદ્ય ઉત્પાદનોની ઉપલબ્ધતા મહત્વપૂર્ણ છે.
નિકાસ માટે ઘઉંને વધુ કાળજીપૂર્વક પેક કરવું જોઈએ.
આજના ઉપભોક્તાવાદી સમાજમાં, પેકિંગ માત્ર સામગ્રીનું રક્ષણ કરતું નથી પણ ગ્રાહકને પણ આકર્ષે છે.
સારી પેકિંગ સાથે, ઘઉં લાંબા સમય સુધી સારી સ્થિતિમાં રહે છે.
ઘઉંને પેક કરવા માટે નવી, સૂકી શણની થેલીઓનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.
દરેક બેગને ચુસ્તપણે સીલ કરવી જોઈએ.

સ્ટોર કરતી વખતે રાખો કાળજી

જો તમે થ્રેસીંગ પછી ઘઉંનો સંગ્રહ કરવા માંગતા હોવ તો ઘઉંના દાણા સાફ કરવા જોઈએ.
જ્યાં સુધી ભેજનું પ્રમાણ 10 થી 12 ટકાથી ઓછું ન થાય ત્યાં સુધી અનાજને સૂકવવા દેવું જોઈએ.
ઘઉંના દાણામાં ભેજની ટકાવારી 10-12 ટકા હોવી જોઈએ.
અનાજને સ્ટોરેજમાં મૂકતા પહેલા તેની સફાઈ અને જીવાણુ નાશકક્રિયા કરવી જોઈએ.
સંગ્રહ બંધ કરતા પહેલા, જંતુનાશક દવાઓ લાગુ કરવી જોઈએ.
ઉંદરોથી બચવા માટે આસપાસની જગ્યા સાફ કરવી જોઈએ.

ભંડારણ માટે વપરાતા ડ્રમને સારી રીતે સૂકવવા દો

સંગ્રહ કરતા પહેલા ડ્રમ જેમાં ઘઉંને સારી રીતે તડકામાં રાખવાના હોય તેને સારી રીતે સુકવવા દેવું જોઈએ. ત્યાર પછી ડ્રમમાં ઘઉં મૂકતા પહેલા લીમડાના પાન નાખો, જેથી ડ્રમમાં રાખેલા ઘઉંમાં જંતુઓનો ચેપ ન લાગે. જણાવી દઈએ જો તમે આ રીતે ઘઉંની લણણી અને સંગ્રહ કરો છો, તો તમે ઘઉંની વધુ ઉપજ મેળવી શકશો અને તેને લાંબા સમય સુધી સુરક્ષિત રાખી શકશો. કેમ કે સીમાંત ખેડૂતો અને નાની જમીન ધરાવનારાઓને આધુનિક સ્ટોરેજ સ્ટ્રક્ચર પોષાય તેમ નથી. ખેડૂત અમે તંમને ત્યાં તે પણ જણાવવા માગીએ છીએ કે જ્યાં સુઘી બજાર ભાવ વેચાણ માટે અનુકૂળ ન થાય ત્યાં સુધી તમારી ઉપજ તમારી સાથે રાખો. વધું માહિતી માટે તમને જણાવી દઈએ કે કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા વેરહાઉસને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવી રહ્યું છે. આ રીતે, લણણી અને થ્રેસીંગ વ્યવસ્થાપન માટે યોગ્ય તકનીકોનો ઉપયોગ કરીને, તમે પોતાના ઘઉંની ઉપજને સાચવી શકો છો અને અનાજના નુકસાનને પણ ઘટાડી શકે છે.