રવિ પાકની વાવણી પહેલા બીજની માવજત છે જરૂરી, વધુ ઉપજ સાથે મળશે રોગોથી રાહત

દેશમાં રવિ પાકનું વાવેતર શરૂ થઈ ગયો છે. ત્યારે કેટલાક રાજ્યોમાં ખેડૂતોએ ડાંગરની લણણી કરી રહ્યા છે. ડાંગરની કાપણી થતાંની સાથે જ ખેડૂતોએ રવિ પાકની ખેતી કરવા માટે તેમના ખેતરોમાં પ્રવેશ કરશે. આવી સ્થિતિમાં રવિ પાકની ખેતી કરતા ખેડૂતો માટે કૃષિ મંત્રાલય એડવાઈઝરી જાહેર કરી છે. એડવાઈઝરીમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે રવિ પાકની ખેતી કરતા પહેલા ખેડૂતોએ તેમના બીજની સારવાર કરવી જોઈએ. કેમ કે બીજની સારવાર કરવાના ઘણા ફાયદા હોય છે. આવી સ્થિતિમાં બીજની સારવાર કેવી રીતે કરવામાં આવે તેને લઈને કૃષિ મંત્રાલયએ એડવાઈઝરી જાહેર કરી છે, જો કે અમે તમને વિગતવાર જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ.

કઠોળ પાકના બીજની માવજત

રવિ સિઝનમાં કઠોળ પાકની મોટા ભાગે ખેતી કરવામાં આવે છે. જેમાં ચણા, વટાણા, વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. કઠોળ પાકનું વધુ ઉતારો મેળવા માટે અને પાકને રોગ અને જીવાતોના હુમલાથી બચાવવા માટે તેના બીજની માવજત કરવી જોઈએ. તેના માટે કઠોળના પાકમાં ફૂગના રોગો માટે ટ્રાઇક્રોર્ડ 5 મિલી. અથવા બીજને કાર્બેન્ડાઝીમના 50 ટકા દ્રાવણમાં ભેળવી દો. આ માટે બીજને ક્લોરપાયરીફોસ વડે માટીમાં જન્ય જીવાતોની સારવાર કરો. નાઇટ્રોજન ફિસ્સેશન બેક્ટેરિયા માટે દરેક કઠોળના બીજને રાઈઝોબિયમ કલ્ચર સાથે પણ ટ્રીટ કરી શકો છો.  

મકાઈ અને શાકભાજીના બીજની સારવાર

રવિ સિઝનમાં મકાઈ અને શાકભાજીના પાકને જીવાતોથી બચાવવા માટે બીજની સારવાર કરો. મકાઈ અને શાકભાજીના પાકમાં ફૂગના રોગો સામે રક્ષણ આપવા ટ્રાઇકોડર્મા 5 મિ.લિ. ગ્રામ અથવા કાર્બેન્ડાઝીમ 50 ટકા 2 ગ્રામ પ્રતિ બીજ માવજત કરો. જમીનમાં જન્મેલા જીવાતો માટે ક્લોરપાયરીફોસ સાથે બીજની પણ સારવાર કરો.

બટાકાના વાવેતર પહેલ બીજની સારવાર

બટાકાના પાકમાં વહેલા અને મોડા પડવાથી બચવા માટે, મેન્કોઝેબ 75 ટકાના દરે 2 ગ્રામ પ્રતિ લિટર પાણીના દરે બીજને અડધો કલાક ડુબાડીને માવજત કરો, ત્યારબાદ માવજત કરેલ બીજને છાયામાં સૂકવીને 24 કલાકની અંદર વાવો.

ઘઉંના વાવેતર પહેલ બીજની સારવાર

રવિ સિઝનના મુખ્ય પાક ઘઉંના ખેતી કરતા પહેલા તેના બીજની માવજત કરવી જોઈએ. તેનાથી થતા ફૂગના રોગો માટે ટ્રાઇકોડર્મા 5 મિલી લો. અથવા કાર્બેન્ડાઝીમ 75 ટકા સાથે બીજની સારવાર કરો. આ ઉપરાંત, નેમાટોડ્સ માટે, બીજને મીઠાના દ્રાવણમાં બોળીને, પછી ફિલ્ટર કરો અને સ્વચ્છ પાણીમાં 2 થી 3 વખત ધોઈ લો.

બીજ સારવાર માટે અન્ય ઉકેલો

જો ઉપરોક્ત તમામ વિવિધ પદ્ધતિઓ દ્વારા પાકના બીજની માવજત કરવી શક્ય ન હોય, તો ખેડૂતો તેમના બીજની માવજત ઘરગુથ્થુ પદ્ધતિઓથી પણ કરી શકે છે. ઘરેલું ઉપચાર માટે, ખેડૂતો એત લિટર તાજા ગૌમુત્રમાં દસ લિટર પાણી ભેળવીને બીજની સારવાર કરી શકે છે. આ સિવાય બીજની માવજત લીમડાના પાવડરથી પણ કરવામાં આવી શકાય છે.

બીજની સારવાર કરવાનું ફાયદા

• બીજની સારવાર કરવાથી, બીજની આસપાસ એક ઢાલ બની જાય, જે અંકુરણના સમયે જમીનથી થતાં રોગોથી રક્ષણ પુરું પાડે છે.
• બીજની સારવાર કરવાથી ઉપજ વધે છે.
• બીજની અંકુરણ ટકાવારી વધે છે અને તંદુરસ્ત છોડ મળે છે.
• આ સિવાય બીજ પર ફૂગ અને જંતુઓનો હુમલો ઓછો થાય છે.

આ પણ વાંચો:બટાકાને હવામાં ઉગાડો અને મેળવો 10 ગણો વધુ ઉત્પાદન, રોગથી પણ રહેશે સુરક્ષિત