જીરુંના પાક વિશેની આ ખાસ માહિતી જાણો, ઉત્પાદન અને આવક વધારવામાં ઉપયોગી બનશે

જીરું અથવા જીરા એ એક મહત્વપૂર્ણ મસાલા પાક છે જે ભારતના વિવિધ પ્રદેશોમાં વ્યાપકપણે ઉગાડવામાં આવે છે. તે Apiaceae પરિવાર સાથે સંબંધ ધરાવે છે અને વૈજ્ઞાનિક રીતે Cuminum cyminum તરીકે ઓળખાય છે.

આબોહવાની આવશ્યકતા: જીરુંનો પાક 20 થી 30 ° સે વચ્ચેના તાપમાનની રેન્જ સાથે ગરમ અને શુષ્ક આબોહવા પસંદ કરે છે. તે વિવિધ પ્રકારની જમીનમાં ઉગી શકે છે પરંતુ તેના માટે સારી રીતે નિકાલવાળી રેતાળ લોમ જમીન યોગ્ય માનવામાં આવે છે.

 વાવણી અને વાવેતર: જીરુંના પાકની વાવણી માટે રવિ ઋતુ (ઓક્ટોબરથી ડિસેમ્બર) વધુ સારી છે. સામાન્ય રીતે બીજને જંતુઓ અને રોગોથી બચાવવા માટે યોગ્ય બીજ પ્રક્રિયા સાથે સીધા ખેતરમાં વાવવામાં આવે છે. પંક્તિઓ વચ્ચેનું અંતર 30-40 સે.મી.ની આસપાસ જાળવવામાં આવે છે, જ્યારે છોડ વચ્ચેની જગ્યા 10-15 સેમી હોવી જોઈએ.

ખાતર અને સિંચાઈ: જીરુંના પાકને શ્રેષ્ઠ વિકાસ માટે પોષક તત્વો અને પાણીના પૂરતા પુરવઠાની જરૂર પડે છે. હેક્ટર દીઠ આશરે 4-6 ટન સારી રીતે વિઘટિત ફાર્મયાર્ડ ખાતર (FMY) નાખવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે. પાકને વધારાના નાઇટ્રોજન, ફોસ્ફરસ અને પોટેશિયમ ખાતરોની પણ જરૂર પડે છે. પાકની વૃદ્ધિના પ્રારંભિક તબક્કા દરમિયાન 7-10 દિવસમાં એકવાર પિયત આપવું જોઈએ.

નીંદણ, જીવાત અને રોગ નિયંત્રણ: નીંદણ અને પાક વચ્ચે સ્પર્ધા ટાળવા માટે પ્રારંભિક સમયગાળા દરમિયાન પાકને નિયમિત નીંદણ અને કૂદકા મારવાની જરૂર છે. પાકને અસર કરતી મુખ્ય જીવાતોમાં એફિડ, થ્રીપ્સ, વ્હાઇટફ્લાય અને જીવાતનો સમાવેશ થાય છે, જેને ભલામણ કરેલ જંતુનાશકોનો ઉપયોગ કરીને નિયંત્રિત કરી શકાય છે. પાકને વિલ્ટ, પાવડરી માઇલ્ડ્યુ અને બ્લાઇટ જેવા રોગોથી પણ અસર થઈ શકે છે, જેને યોગ્ય ફૂગનાશકોનો ઉપયોગ કરીને નિયંત્રિત કરી શકાય છે.

લણણી: જીરુંનો પાક વાવણીના 120-150 દિવસ પછી લણણી માટે તૈયાર થાય છે. સામાન્ય રીતે જ્યારે છોડ પીળા-ભૂરા રંગના થાય અને સૂકવવા લાગે, ત્યારે પાકની કાપણી કરવામાં આવે છે. લણણી પછી, છોડને છાયામાં સૂકવવા દેવામાં આવે છે, થ્રેશ કરવામાં આવે છે અને જાતે અથવા યાંત્રિક રીતે સાફ કરવામાં આવે છે.

ઉપજ: જીરુંના પાકની ઉપજ જમીનનો પ્રકાર, આબોહવા, સિંચાઈ અને વ્યવસ્થાપન પદ્ધતિઓ જેવા વિવિધ પરિબળો પર આધાર રાખે છે. સરેરાશ, એક હેક્ટર જમીનમાં લગભગ 400-500 કિલો જીરુંનું ઉત્પાદન થઈ શકે છે.જણાવી દઈએ, જીરુંનો ઉપયોગ વિવિધ વાનગીઓમાં વ્યાપકપણે થાય છે અને તેમાં ઘણા ઔષધીય ગુણો પણ છે. ભારતમાં, મુખ્ય જીરું ઉત્પાદક રાજ્યો ગુજરાત, રાજસ્થાન અને ઉત્તર પ્રદેશ છે.