વિવિધ શાકભાજીના ઉત્પાદનમાં છોડની વૃદ્ધિ નિયામકોની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા

ટામેટાના બીજનો ઉપચાર 2,4-ડી ઓક્સિંસ વૃદ્ધિ નિયામકના 3-5 એમજી પ્રમાણથી ઉપયોગ કરવાથી ટામેટામાં જલ્દીથી ફળ લાગવા લાગે છે, ફળોની સંખ્યા વધવા લાગે છે અને ફળ વગરના બીજવાળા અથવા બીજને વિકસિત કરવામાં આવે છે. ઈથેલીનનું જો 1000 ગ્રામ પ્રમાણ ઉપયોગ ટામેટામાં કરવામાં આવે છે તો ફળ જલ્દી પાકવા લાગે છે.

ટામેટા

ટામેટાના બીજનો ઉપચાર 2,4-ડી ઓક્સિંસ વૃદ્ધિ નિયામકના 3-5 એમજી પ્રમાણથી ઉપયોગ કરવાથી ટામેટામાં જલ્દીથી ફળ લાગવા લાગે છે, ફળોની સંખ્યા વધવા લાગે છે અને ફળ વગરના બીજવાળા અથવા બીજને વિકસિત કરવામાં આવે છે.ઈથેલીનનું જો 1000 ગ્રામ પ્રમાણ ઉપયોગ ટામેટામાં કરવામાં આવે છે તો ફળ જલ્દી પાકવા લાગે છે.

જો ટામેટાનું ઉત્પાદનના ઉત્પાદનનો સમય ટામેટા માટે યોગ્ય દિશા (યોગ્ય તાપમાન અને હવામાન) નથી, જેને લીધે યોગ્ય ઉત્પાદન લઈ શકાય છે, તો આ સ્થિતિમાં PCPA 50 એમજીનો છંટકાવ કરવાથી ઉત્પાદન વિપરીત પરિસ્થિતિમાં લઈ શકાય છે.

રિંગણ

નેફ્થેલિક એસિટિક એસિડ 60 એમજીના સિંગલ પ્રમાણ અથવા બીએ 30 એમજીના પ્રમાણ સાથે પુષ્પનના સમયે યોગ્ય ઉપયોગ કરવાથી ફળોની સંખ્યા વધે છે.પુષ્પનના સમયે 2,4-ડી 2 એમજીનું પ્રમાણનો ઉપયોગ કરવાથી રિંગણમાં ફળની સંખ્યા વધે છે અને પાર્થેનોકોર્પિક ફળનું ઉત્પાદન થાય છે.

મરચાં

મરચાંમાં નેફ્થેનિક અમ્લ 10-100 એમજી પ્રમાણનો છંટકાવ કરવાથી ફળોની સંખ્યામાં વૃદ્ધિ થાય છે અને ફળ ફૂલ ખરતાં નથી.મરચામાં ટ્રાઈકંટ્રોલ 1 એમજીનો છંટકાવ કરવાથી છોડની વૃદ્ધિ સારી થાય છે.

છોડ વૃદ્ધિ નિયામક એવા જૈવિક પદાર્થ હોય છે કે જે છોડ ઉપરાંત અલગ-અલગ ભાગમાં સંશ્લેષણ થાય છે, જેનો એક ભાગ અન્ય ભાગમાં પરિવહન જાઈલમ અને ફ્લોએમ દ્વારા થાય છે. વૃદ્ધિ નિયામક પ્રાકૃતિક રીતે જોવા મળે છે,જે પોતાની સૂક્ષ્મ પ્રમાણ દ્વારા જ છોડની ફિઝીયોલોજીકલ, બાયોકેમિકલ ક્રિયોને નિયંત્રિત કરે છે.

આજકાલ વૃદ્ધિ નિયામક સિન્થેટીક રીતે વ્યવસાયક લેવલ પર તૈયાર કરવામાં આવી રહ્યા છે. પ્રાકૃતિક રીતે પ્રાપ્ત અને સિન્થેટિક તૈયાર કરવામાં આવતા વૃદ્ધિ નિયમક નીચે પ્રમાણે છેઃ-

1.ઓક્સિસ 2. જિબ્રેલિક અમ્લ 3. સાઈટોકાઈનિન 4. ઈથાઈલીન. 5. અબ્સિ્સક એસિડ

ભીંડા

ભીંડાના બીજ GA3ના 400 એમજી, આઈએએ 200 એમજી અને એનએએના 20 એમજી મિશ્રણમાં 24 કલાક ડૂબાડી રાખ્યા બાદ બીજોનું અંકૂરણ સારું થાય છે.ભીંડાના ફળોનું હાર્વેસ્ટિંગ અગાઉ સાયકોસોલ 100 એમજી મિશ્રણનો છંટકાવ કરવાથી ફળોને લાંબા સમય સુધી સ્ટોર કરી શકાય છે. આ ફળોની સેલ્ફ લાઈફ વધે છે.

ડૂંગળી

જિબ્રેલિક અમ્લના 40 એમજીના મિશ્રણથી ડુંગળીના છોડને ઉપચારીત કરવામાં આવે છે. તો બલ્બના આકાર અને ઉપજમાં વધારો થાય છે.ડુંગળીના બીજનો ઉપચાર એનએએ 100-200 એમજી પ્રમાણથી કરવાથી ડુંગળના બલ્બના સાઈઝમાં વૃદ્ધિ થાય છે.મૈલિક હાઈડ્રેજિડ (એમએચ) 2500 એમજીનો છંટકાવ ડુંગળીમાં હાર્વેસ્ટિંગ અગાઉ કરવાથી સ્ટોરેજના સમયે થતા સ્પ્રોઉટિંગ થતી નથી.

તરબૂચ

તરબૂચમાં TIBA 25-250 એમજીનો પ્રથમ છંટકાવ કરવાથી 2 પાંદડાની અવસ્થા તથા બીજા છંટકાવ 4 પાંદડાની અવસ્થા પર કરવાથી ફળોની સંખ્યામાં વધારો થાય છે, જેથી ઉત્પાદન પ્રતિ હેક્ટર પણ વધે છે.

કાંકડી

કાંકડીમાં ફૂલોની સંખ્યા વધવાથી ફળોના ઉત્પાદનમાં વૃદ્ધિ થાય છે. આ માટે કાંકડીમાં એથરેલ 150-200 એમજીનો પ્રથમ છંટકાવ 2 પાંદડાની અવસ્થા હતો, બીજો છંટકાવ 4 પાંદડાની અવસ્થામાં કરવો જોઈએ.