પોલિહાલાઇટ ખાતર સાથે શાકભાજીની ગુણવત્તા વધારવા માટે આંતરરાષ્ટ્રીય પોટાશ સંસ્થાનો સંશેધન

ડૉ મહેંદ્રન બતાવીયુ કે, તમિલનાડુ એગ્રીકલ્ચર યુનિવર્સિટીએ આંતરરાષ્ટ્રીય પોટાશ સંસ્થાના સહયોગથી મલ્ટીન્યુટ્રિએન્ટ ફર્ટિલાઇઝર - પોલિહાલાઇટની અસરો પર નીચા બેઝ સ્ટેટસવાળી જમીનમાં શાકભાજીની વૃદ્ધિ, ઉપજ અને ગુણવત્તા વધારવા માટે અભ્યાસ હાથ ધર્યો છે. તેમને પોલિહલાઈટ પર ભારતની પરિસ્થિતિયો વિષય સંમજાવ્યુ.

આંતરરાષ્ટ્રીય પોટાશ સંસ્થા (IPI), કૃષિ જાગરણના ફેસબુક પેજ પર અદ્ભુત ખાતર પોલિહાલાઇટના ફાયદાઓ વિશે, ભારતમાં શાકભાજીના ઉત્પાદનની ગુણવત્તા અને ઉપજ પર તેની અસરો માટે જીવંત ચર્ચા કરી હતી.આ ચર્ચા માટે કૃષિ જાગરણ સાથે પેનલમાં ડો.આદી પેરેલમેન, આંતરરાષ્ટ્રીય પોટાશ સંસ્થામાં ભારતના સંયોજક અને ડૉ. પી.પી મહેંદ્રન, (સોઈલ સાઈંટિસ્ટ, ક્રોપ મેનેજમેંટ અગ્રેલીકલ્ચર કૉલેજ એંડ રિસર્ચ ઇંસ્ટીટ્યુટ, તમિળનાડુ) જોડાયા હતા.

ડૉ મહેંદ્રન બતાવીયુ કે, તમિલનાડુ એગ્રીકલ્ચર યુનિવર્સિટીએ આંતરરાષ્ટ્રીય પોટાશ સંસ્થાના સહયોગથી મલ્ટીન્યુટ્રિએન્ટ ફર્ટિલાઇઝર - પોલિહાલાઇટની અસરો પર નીચા બેઝ સ્ટેટસવાળી જમીનમાં શાકભાજીની વૃદ્ધિ, ઉપજ અને ગુણવત્તા વધારવા માટે અભ્યાસ હાથ ધર્યો છે. તેમને પોલિહલાઈટ પર ભારતની પરિસ્થિતિયો વિષય સંમજાવ્યુ. ભારત એક કૃષિપ્રધાન દેશ છે અને કૃષિ ભારતીય અર્થતંત્રમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ ક્ષેત્ર છે. આપણે આપણી વધતી જતી વસ્તીને ખોરાક આપવાની જરૂર છે અને તેના માટે આપણે ઉત્પાદકતામાં સુધારો કરવાની જરૂર છે.

શુ છે પોલીહાલાઈટ

પોલીહાલાઈટના વિષયમાં બધી માહીતી આપતા તેમને કહ્યુ કે, તે પૃથ્વીની સપાટીથી 1200 મીટર નીચે, ઈંગ્લેન્ડના ઉત્તર-પૂર્વ કિનારે, પોલિહાલીટેલેયર ઓફ રોક, 260 મિલિયન વર્ષોથી ત્યાં છે. ત્યાં મૌજૂદ સલ્ફર, પોટેશિયમ, મેગ્નેશિયમ અને કેલ્શિયમની જમીન જરૂરિયાત અને ઉણપ પૂરી કરે છે. પોલિહાલાઇટ એ ક્ષારનું મિશ્રણ નથી પરંતુ એક જ સ્ફટિક છે, તેથી તેના તમામ ઘટકો પ્રમાણસર દ્રાવણમાં મુક્ત થાય છે. જો કે, વિસર્જન પછી દરેક પોષક તત્વો જમીન સાથે અલગ રીતે સંપર્ક કરે છે અને માટીના ગુણધર્મોથી પ્રભાવિત થાય છે.

પોલિહાલાઇટના કમ્મપોઝન

46 ટકા SO3 સલ્ફર સ્ત્રોત અને અન્ય પોષક તત્ત્વોની અસરકારકતામાં સુધારો કરે છે (ઊ.દ.N અને P)

13.5N ટકા K2 છોડના એકંદર આરોગ્યને સુધારવામાં મદદ કરે છે.

પ્રકાશસંશ્લેષણ માટે 5.5 % MgO એશેંસિયેલ

કોષ વિભાજન અને મજબૂત કોષ દિવાલો માટે 16.5 ટકા CaO મહત્વપૂર્ણ છે

પોલિહાલાઇટનો ઉપયોગ કરવાના ફાયદા

• લાંબા સમય સુધી પોષક તત્ત્વોનું પ્રકાશન જેથી લીચીંગ દ્વારા પોષક તત્વો નષ્ટ ન થાય અને તેને પાક ચક્ર મેળવવામાં આવી શકે..
• તે સંપૂર્ણપણે કુદરતી, ખાણકામ, કચડી, સ્ક્રીનીંગ અને બેગ કરેલ છે, તેથી જૈવિક ખેતીમાં પણ તેનો ઉપયોગ કરવો એટલો જ સારો છે.
• ક્લોરાઇડ સંવેદનશીલ પાકમાં તેનો ઉપયોગ સારો છે.
• પોલિહાલાઇટના પર્યાવરણને અનુકૂળ છે.

શોધકર્તા શુ કહે છે

આ સંશોધનમાં જમીનમાં શાકભાજીની વૃદ્ધિ, ઉપજ અને ગુણવત્તા વધારવા માટે પોલિહાલાઇટના ઉપયોગના અસરોને ચકાસવા માટે હાથ ધરવામાં આવ્યું હતું. અભ્યાસમાં ત્રણ મુખ્ય પાકો પર 5 ટ્રાયલ કરવામાં આવ્યા હતા, જેમા ટામેટા, ડુંગળી અને ક્લસ્ટર કઠોળ છે.

બે જુદા-જુદા સ્થળો પર ટામેટા અને ડુંગળી પર બબે પ્રયોગ હાથ ધરવામાં આવ્યા હતા.જેણે પરિણામ 2 વર્ષમાં નોંધાયા હતા. ક્લસ્ટર બીન પર બીજા જગ્યાએ પ્રયોગ કરવામાં આવ્યા હતા.

ટામેટા પર કર્યુ શોઘનો પરિણામ શુ રહ્યુ

છોડની ઉંચાઈ, શાખાઓની સંખ્યા, ક્લસ્ટર દીઠ ફૂલોની સંખ્યા અને ટમેટાના છોડની ઉપજ પર ક્રમાંકિત સ્તર અને પોટેશિયમ અને ગૌણ પોષક તત્વોના સ્ત્રોતોની અસરનો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો. જેમા જાણવા મળ્યુ હતુ કે, પોલિહાલાઇટ @315 કિલો K20/હેક્ટર વૃદ્ધિ અને ફૂલોના પાત્રોને નોંધપાત્ર રીતે પ્રભાવિત કરે છે

ટમેટાના ઉપજ ગુણધર્મો જેમ કે છોડ દીઠ ફળોની સંખ્યા, વ્યક્તિગત ફળનું વજન, ફળનો વ્યાસ અને ટમેટાના ફળની લંબાઈ પોલિહાલાઇટ દ્વારા અનુકૂળ રીતે પ્રભાવિત થઈ હતી.પોલિહાલાઇટ ટમેટા ફળોના લાઇકોપીન અને એસ્કોર્બિક એસિડને વધારવામાં અત્યંત અસરકારક છે, તે પણ જાણવામાં મળ્યુ હતું.

નાના ડુંગળીના છોડ પર અભ્યાસના પરિણામ

પોલિહાલાઇટ (60 કિલો K2O/હેક્ટર) દ્વારા K ની અરજીએ સૌથી વધુ વૃદ્ધિ, ઉપજનાં લક્ષણો અને ડુંગળીની બલ્બ ઉપજ નોંધાવી છે.

ક્લસ્ટર બીન પરના અભ્યાસના પરિણામો

ક્લસ્ટર બીન્સ પોલિહાલાઇટ એપ્લીકેશનમાં (25 કિલો K2O/હેક્ટર) શાખાઓની સંખ્યા, ક્લસ્ટર/પ્લાન્ટની સંખ્યા શીંગો/છોડની સંખ્યા અને પોડ ઉપજમાં વધારો થયો છે.

નિષ્કર્ષ

પોલિહાલાઇટ દ્વારા કે અને સેકન્ડરી પોષક તત્વોના ઉપયોગથી ડુંગળી, ટમેટા અને ક્લસ્ટર બીન્સની વૃદ્ધિ અને ઉપજના ગુણધર્મો, ઉપજ અને ગુણવત્તામાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. પોલિહાલાઇટ જમીનની તંદુરસ્તી અને ખાસ કરીને જમીનની ફળદ્રુપતા જાળવવા માટે ખૂબ ઉપયોગી છે.