જોઈએ છે ખરીફ પાકોનું અઢળક ઉત્પાદન તો વાવેતરથી પહેલા આ કરવાનું નથી ભૂલતા

જેના કારણે બીજની ગુણવત્તા અને અંકુરણની સાથે પાકની વૃદ્ધિ, રોગો સામે લડવાની ક્ષમતા, ઉત્પાદકતા અને ઉત્પાદન પર પ્રતિકૂળ અસર થાય છે. તેથી, બીજને સંગ્રહિત કરતા પહેલા અથવા વાવણી કરતા પહેલા જૈવિક અથવા રાસાયણિક અથવા બંને રીતે સારવાર કરવી જરૂરી છે. એગ્રીકલ્ચર ડિપાર્ટમેન્ટના જણાવ્યા મુજબ, બીજની સારવાર ફૂગનાશક, જંતુનાશકો અથવા બંનેના મિશ્રણથી થવી જોઈએ જેથી તેમને બીજજન્ય અથવા જમીનથી જન્મેલા રોગકારક જીવો અને સંગ્રહિત જંતુઓથી છુટકારો મળે. બીજની સારવાર બે રીતે કરવામાં આવે છે. એક બીજ જીવાણુ નાશકક્રિયા દ્વારા અને બીજું બીજ સંરક્ષણ દ્વારા.

બીજની માવજત કરવાની રીત

બીજ અને દવાને સીડ ટ્રીટમેન્ટ ડ્રમમાં મુકવામાં આવે છે, ઢાંકણ બંધ કરવામાં આવે છે અને ડ્રમને હેન્ડલ દ્વારા 5 થી 10 મિનિટ સુધી ફેરવવામાં આવે છે. આ પદ્ધતિથી એક સમયે 25-35 કિલો બીજની માવજત કરી શકાય છે. પરંપરાગત પિચર એ બીજની સારવારનો વિકલ્પ છે. આ પદ્ધતિમાં એક ઘડામાં ચોક્કસ માત્રામાં બીજ અને દવા નાંખવામાં આવે છે, ઘડાનું મોં પોલીથીનથી બાંધીને 10 મિનિટ સુધી સારી રીતે હલાવવામાં આવે છે. થોડા સમય પછી, ઘડાનું મોં ખોલવામાં આવે છે અને સારવાર કરેલા બીજને એક અલગ કોથળીમાં રાખવામાં આવે છે.

ડાંગરના બીજની માવજત

ડાંગરના બીજની માવજત 15 ટકા મીઠાના દ્રાવણથી કરવામાં આવે છે. આ પદ્ધતિમાં, બીજને સામાન્ય નક્માના 15 ટકા દ્રાવણમાં ડુબાડવામાં આવે છે, જેના કારણે જંતુ અસરગ્રસ્ત બીજ અને નીંદણના બીજ ઉપર તરતા રહે છે અને તંદુરસ્ત બીજ નીચે બેસી જાય છે. જેને અલગ કરી શકાય છે, સ્વચ્છ પાણીથી ધોઈ શકાય છે, સંગ્રહ કરી શકાય છે અથવા ખેતરોમાં સીધું વાવી શકાય છે. સડો, મૂળ સડો જેવા બીજજન્ય રોગોની સારવાર માટે, તેને કાર્બનિક ફૂગનાશક ટ્રાઇકોડર્મા અથવા સ્યુડોમોનાસ સાથે 5 થી 10 ગ્રામ પ્રતિ કિલોગ્રામ બીજના દરે સારવાર કરવી જોઈએ.

બીજની સારવારના ફાયદા

ખરીફ પાકના સારા ઉત્પાદન મેળવા માટે બીજની સારવારના ઘણા ફાયદા હોય છે. તે છોડના રોગોના ફેલાવાને અટકાવે છે. બીજને સડવા અથવા અંકુરિત થતા અટકાવે છે. અંકુરણ સુધરે છે અને રોપાઓ એકસમાન થાય છે. સંગ્રહ જંતુઓ સામે રક્ષણ પૂરું પાડે છે. જમીનના જંતુઓનું નિયંત્રણ કરે છે. તેના માટે ઓછી દવા વાપરવાથી વધુ ફાયદો થઈ શકે છે.

આ પણ વાંચો: સફરજનને આયાત નહીં નિર્યાત કરશે ભારત, આ તકનીકથી ભારત બનશે સૌથા મોટો ઉત્પાદક

પોષક તત્ત્વો, વિટામિન્સ અને સૂક્ષ્મ પોષકતત્ત્વો સાથે બીજની સારવાર

બીજને પલાળીને પોષક તત્ત્વો, વિટામિન્સ અને સૂક્ષ્મ પોષકતત્ત્વોથી સારવાર કરવી જોઈએ. જણાવી દઈએ ડાંગરના અંકુરણ અને ઉત્સાહની ક્ષમતા વધારવા માટે, બીજને એક ટકા KCl દ્રાવણમાં 12 કલાક માટે પલાળી શકાય છે.

ચારા પાકના બીજમાં સારા અંકુરણ અને જોશમાં સુધારો કરવા માટે, બીજને NaCl 12 1% અથવા KHUOphor 1% માં 12 કલાક પલાળી શકાય છે. કઠોળના બીજની અંકુરણ અને શક્તિ વધારવા માટે, બીજને રાસાયણિક દ્રાવણમાં 4 કલાક પલાળી શકાય છે.