ઘઉંના બમ્પર પાક માટે કૃષિ વૈજ્ઞાનિકોની ભલામણો

ઘઉંના બમ્પર પાક માટે કૃષિ વૈજ્ઞાનિકોની ભલામણો - બીજનો દર અને વાવણીની પદ્ધતિ - બીજનો દર અનાજના કદ, અંકુરણની ટકાવારી, વાવણીનો સમય, વાવણીની પદ્ધતિ અને જમીનની સ્થિતિ પર આધારિત છે. સામાન્ય રીતે, જો 1000 બીજનું વજન 38 ગ્રામ હોય, તો એક હેક્ટર માટે લગભગ 100 કિ.ગ્રા. બીજ જરૂરી છે. જો દાણાનું કદ મોટું કે નાનું હોય, તો તે જ પ્રમાણમાં બીજનો દર વધારી કે ઘટાડી શકાય છે. એ જ રીતે, પિયત વિસ્તારોમાં સમયસર વાવણી માટે, 100 કિ.ગ્રા./હે. બીજ પૂરતું છે. ફર્ટી-સીડ ડ્રીલ (બિયારણ અને ખાતર એકસાથે વાવવા માટે), ઝીરો-ટીલ ડ્રીલ (શૂન્ય ખેડાણ અથવા શૂન્ય ટ્રેક્શનમાં વાવણી માટે), ફર્બ ડ્રીલ (વાવણી ફર્બ માટે) વગેરે જેવી મશીનો વિવિધ પરિસ્થિતિઓમાં વાવણી માટે વધુને વધુ લોકપ્રિય બની રહી છે. તેવી જ રીતે, પાકના અવશેષોને સાફ કર્યા વિના આગામી પાકના બીજ વાવવા માટે પણ રોટરી-ટીલ ડ્રીલનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.

ખાતરોનો જથ્થો અને તેનો ઉપયોગ

ઘઉં ઉગાડતા મોટાભાગના વિસ્તારોમાં નાઈટ્રોજનની ઉણપ જોવા મળે છે. ફોસ્ફરસ અને પોટાશની ઉણપ પણ ચોક્કસ પ્રદેશમાં જોવા મળે છે. પંજાબ, મધ્યપ્રદેશ, રાજસ્થાન અને ઉત્તર પ્રદેશના કેટલાક વિસ્તારોમાં સલ્ફરની ઉણપ જોવા મળી છે. તેવી જ રીતે, ઘઉં ઉગાડતા વિસ્તારોમાં ઝીંક, મેંગેનીઝ અને બોરોન જેવા સૂક્ષ્મ પોષકતત્વોની ઉણપ જોવા મળી છે. આ તમામ તત્વોનો જમીનમાં માટી પરીક્ષણના આધારે જરૂરિયાત મુજબ ઉપયોગ કરવો. પરંતુ મોટાભાગના ખેડૂતો વિવિધ કારણોસર માટી પરીક્ષણ કરાવી શકતા નથી. આવી સ્થિતિમાં, ઘઉં માટે ભલામણ કરેલ દર ઓછા છે.

બિન-પિયત સ્થિતિમાં, ખાતર પથારીમાં બીજથી 2-3 સે.મી. ઊંડે સુધી રેડવું અને જો ઇયરિંગ પહેલાં વરસાદ પડે, તો 20 કિગ્રા/હે. ટોપ ડ્રેસિંગ તરીકે નાઈટ્રોજન આપો.

npk

પિયતની સ્થિતિમાં, ફોસ્ફરસ અને પોટાશનો સંપૂર્ણ જથ્થો અને 1/3 જથ્થામાં નાઈટ્રોજન વાવણી પહેલા જમીનમાં ભેળવવું. નાઈટ્રોજનનો 2/3 જથ્થો પ્રથમ સિંચાઈ પછી અને બાકીનો અડધો જથ્થો ત્રીજા પિયત પછી ટોપ ડ્રેસિંગ તરીકે.

જે વિસ્તારોમાં ડાંગર, મકાઈ અને કપાસ પછી ઘઉં ઉગાડવામાં આવે છે, ત્યાં સલ્ફર, ઝીંક, મેંગેનીઝ અને બોરોનની ઉણપની સંભાવના છે અને કેટલાક વિસ્તારોમાં તેના લક્ષણો પણ જોવા મળ્યા છે. આવા વિસ્તારોમાં સારી ઉપજ માટે તેનો ઉપયોગ જરૂરી બની ગયો છે.

સલ્ફર

સલ્ફરની ઉણપને દૂર કરવા માટે, એમોનિયમ સલ્ફેટ અથવા સિંગલ સુપર ફોસ્ફેટ જેવા સલ્ફરયુક્ત ખાતરોનો ઉપયોગ સારો છે. ઝીંકની ઉણપ ધરાવતા વિસ્તારોમાં ઝીંક સલ્ફેટ 25 કિગ્રા/હે. વર્ષમાં ઓછામાં ઓછા એક વાર ડાંગર-ઘઉંના પાકના પરિભ્રમણ વિસ્તારોમાં રૂ.ના દરે ઉપયોગ કરો. જો ઉભા પાકમાં તેની ઉણપના લક્ષણો દેખાય તો 100 કિ.ગ્રા. ઝીંક સલ્ફેટ અને 500 જી.આર. સ્લેક્ડ ચૂનો 200 એલ. તેને પાણીમાં મિક્સ કરીને 2-3 વખત સ્પ્રે કરો. આ પછી, સ્વચ્છ હવામાન અને તેજસ્વી સૂર્યપ્રકાશમાં જરૂરિયાત મુજબ એક અઠવાડિયાના અંતરે 2-3 છંટકાવ કરો.

છોડ સંરક્ષણ

ઘઉંના પાકમાં બથુઆ, કડબથુઆ, કડાઈ, જંગલી પાલક, સીતિયા ગ્રાસ/ગુલી ડાંડા, ડુંગળી, જંગલી ઓટ વગેરે જેવા નીંદણ જોવા મળે છે. તેમને નાબૂદ કરવા માટે, કાસી/કસોલા સાથે નીંદણ કરો. જો મોટા પ્રમાણમાં નીંદણ હોય તો નીચેના નિંદણનાશકોનો ઉપયોગ કરો.

ગુલ્લી ડાંડા વાઇલ્ડ ઓટ્સ

120 લિટર પાણીમાં 500 ગ્રામ ઇસોપ્રોટુરાન (એરિલાન, ટોરસ, રક્ષક, આઇસોગાર્ડ) અથવા 160 ગ્રામ ટોપિક/પોઇટ ભેળવીને વાવણી પછી 35-45 દિવસે છંટકાવ કરો. કાંડાઈ અથવા અન્ય પહોળા પાંદડાવાળા નીંદણનો નાશ કરવા માટે વાવણીના 30-35 દિવસ પછી 8 ગ્રામ/એકરના દરે મેટસલ્ફ્યુરોન (એલગ્રીપ, એલ્ગો, હૂક)નો છંટકાવ કરો.

ઝીંકની ઉણપ

જ્યારે હલકી જમીનમાં ઝીંકની ઉણપ હોય ત્યારે તળિયેથી ત્રીજા કે ચોથા જૂના પાનની મધ્યમાં આછા પીળા ફોલ્લીઓ દેખાય છે. જો આવા લક્ષણો જણાય તો 5 કિલો યુરિયા અને 1 કિલો ઝીંક સલ્ફેટ 200 લિટર પાણીમાં ભેળવી છંટકાવ કરવો.

રોગો અને નિવારણ

ડિસેમ્બર, જાન્યુઆરી/ફેબ્રુઆરીમાં નીચા તાપમાનને કારણે ઘઉંના પાકમાં પીળો, ભૂરો અથવા કાળો કાટ જોવા મળે છે. રોગ પ્રતિરોધક જાતો ઉપરાંત 800 ગ્રામ ડાયથેન એમ-45 250 લિટર પાણીમાં ભેળવી છંટકાવ કરવો. મામણી, ટુંડુ રોગ અથવા મોલ્યા રોગના નિયંત્રણ માટે 6 કિ.ગ્રા. ટેમિક 10 ગ્રામ અથવા 13 કિગ્રા વાવણી સમયે ફુરાદાન 3 જી/એકર નાખો.

ઘઉંના વિવિધ તબક્કામાં પિયત ફાયદાકારક છે

રવિ પાકોમાં ઘઉંને સિંચાઈનો સૌથી વધુ ફાયદો થાય છે. મૂળ અદ્યતન જાતિઓ અથવા ઘઉંની ઉચ્ચ જાતોની પાણીની જરૂરિયાત 25 થી 30 સે.મી. છે. આ જાતિઓમાં, પાણીના ઉપયોગની દૃષ્ટિએ ત્રણ નિર્ણાયક તબક્કાઓ છે. જે અનુક્રમે ખેડવાનો તબક્કો (વાવણી પછી 30 દિવસ), ફૂલોનો તબક્કો (વાવણી પછી 50 થી 55 દિવસ) અને દૂધનો તબક્કો (વાવણી પછી 95 દિવસ) વગેરે છે.

આ તબક્કામાં સિંચાઈ કરવાથી નિશ્ચિત ઉપજ વધે છે. દરેક પિયતમાં 8 સે.મી. પાણી આપવું જરૂરી છે. વામન ઘઉંની જાતોને પ્રારંભિક તબક્કાથી વધુ પાણીની જરૂર પડે છે - ક્રાઉન રુટ (એપેક્સ અથવા ટોચના મૂળ) અને સેમિનલ રુટ સ્ટેજ, તાજના મૂળ છોડમાં ટિલર વિકસાવે છે, જેના પરિણામે છોડમાં વધુ સ્પાઇક્સ થાય છે અને પરિણામે વધુ કાન મળે છે. ઉપજ ઉપલબ્ધ છે. સેમિનલ મૂળ છોડ માટે પ્રારંભિક આધાર પૂરો પાડે છે. તેથી વાવણી સમયે ખેતરમાં પૂરતા પ્રમાણમાં ભેજ હોવો જોઈએ. પેલ્વા આપીને ખેતર તૈયાર કર્યા પછી વાવણી કર્યા પછી સારું અંકુરણ થાય છે. આ જાતિઓને 40 થી 50 સે.મી. પાણી જરૂરી છે. અને પિયત દીઠ 6 થી 7 સે.મી. પાણી આપવું જરૂરી છે. જો બે પિયતની સગવડ હોય તો પ્રથમ પિયત વાવણીના 20-25 દિવસ પછી પ્રારંભિક મૂળિયાના સમયે અને બીજું પિયત ફૂલોના સમયે આપવું.

આ પણ વાંચો:સરસવની ખેતીમાં આ બાબતોનું ધ્યાન રાખો, નુકસાન નહીં થાય