કેંદ્ર સરાકનું મોટો નિર્ણય, ગ્રીન હાઇડ્રોજન પ્રોજેક્ટ માટે કરી 455 કરોડની ફાળવણી

ગ્રીન હાઇડ્રોજન પાયલોટ પ્રોજેક્ટ્સ માટે કેંદ્ર સરકાર દ્વારા રૂ. 455 કરોડની ફાળવણી ટકાઉ અને ઓછી કાર્બન તકનીકોને પ્રોત્સાહન આપવા માટે કરવામાં આવી છે. આ ભંડોળનો હેતુ સ્ટીલ ઉદ્યોગમાં ગ્રીન હાઇડ્રોજન પહેલના વિકાસ અને અમલીકરણને ટેકો આપવાનો છે, કાર્બન ઉત્સર્જન ઘટાડવા અને સ્વચ્છ ઉર્જા લેન્ડસ્કેપને પ્રોત્સાહન આપવાના ભારતના વ્યાપક લક્ષ્યો સાથે તે સંરેખિત છે.

જણાવી દઈએ કે, કેન્દ્રની પાવર સેક્ટર માટેની યોજનાઓ, જેમાં રિન્યુએબલનો સમાવેશ થાય છે, તેને વચગાળાના બજેટ 2024માં ઓછામાં ઓછા રૂ. 28,352 કરોડની ફાળવણી મળી છે, જે 2023-24માં રૂ. 18,945 કરોડના સુધારેલા અંદાજ કરતાં 50 ટકા વધારે છે. જ્યારે નેશનલ ગ્રીન હાઇડ્રોજન મિશન), બાયો એનર્જી પહેલ અને હાઇડ્રોઇલેક્ટ્રિક પ્રોજેક્ટ્સ ટોચના ત્રણ લાભકર્તા હતા, ત્યારે પાવર ડિસ્ટ્રિબ્યુશન સેક્ટરમાં સુધારો કરવાના લક્ષ્યાંકવાળી યોજનાઓને પણ ઓછામાં ઓછા 39 ટકા વધુ બજેટરી ફાળવણી મળી હતી.

પવન ઉર્જા એકમાત્ર ક્ષેત્ર જેને બજેટમાં સુધારો કર્યો હતો

કેન્દ્રીય નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે રકમનો ઉલ્લેખ કર્યા વિના 1 ગીગાવોટ સુધીની ક્ષમતાના ઓફશોર પવન માટે વાયેબિલિટી ગેપ ફંડિંગની જાહેરાત કરી હોવા છતાં  જણાવ્યું હતુ કે પવન ઉર્જા એકમાત્ર ક્ષેત્ર છે જેણે બજેટમાં સુધારો કર્યો હતો. મિનિસ્ટ્રી ઓફ ન્યુ એન્ડ રિન્યુએબલ એનર્જીના વરિષ્ઠ અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે દેશમાં ઓફશોર વિન્ડ હજુ ઉપડવાનો બાકી છે, જેના કારણે વાસ્તવિક બજેટ ફાળવણી પછીના તબક્કે થશે. “જો જરૂરી હોય તો નાણાકીય વર્ષ 25 માં પછીથી જોગવાઈઓ કરી શકાય છે, પરંતુ ઓફશોર પવન હજુ પ્રારંભિક તબક્કે છે. નોન-વીજીએફ સીબેડ ફાળવણી માટે આ મહિને બિડ મંગાવવામાં આવી છે. VGF બિડ FY25 પછીથી થવાની શક્યતા છે.

4 જાન્યુઆરી, 2023ના રોજ કેન્દ્રીય કેબિનેટ દ્વારા NGHMને મંજૂરી આપવામાં આવી ત્યારથી એક વર્ષમાં ઘણું બધું થયું છે. 2023-24ના સુધારેલા અંદાજમાં NGHM માટે અંદાજપત્રીય ફાળવણી રૂ. 100 કરોડથી વધીને રૂ. 600 કરોડ થઈ છે. આ એટલા માટે છે કારણ કે સરકાર માત્ર કેટલાક પાયલોટ પ્રોજેક્ટ્સ શરૂ કરવા માંગતી નથી, પરંતુ તેની પ્રોત્સાહક યોજનાઓ માટે વિજેતાઓને અંતિમ સ્વરૂપ આપવાની પણ નજીક છે.

બે મોડની જાહેરાત કરવામાં આવી

પ્રોત્સાહક યોજનાઓના બે મોડની જાહેરાત કરવામાં આવી છે - 1. સૌથી ઓછી પ્રોત્સાહક બિડની માંગણી 2. માંગ એકત્રીકરણ માર્ગ. મોડ 1 હેઠળ, રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ, JSW એનર્જી, ટોરેન્ટ પાવર અને ભારત પેટ્રોલિયમ કોર્પ એ 14 કંપનીઓમાં સામેલ છે જેણે ભારતની ગ્રીન હાઇડ્રોજન યોજના હેઠળ બિડ કરી છે. આ ઉપરાંત, રિલાયન્સ ઈન્ડસ્ટ્રીઝ, ધ અદાણી ગ્રુપ, જિંદાલ ઈન્ડિયા, લાર્સન અને ભારત હેવી ઈલેક્ટ્રિકલ્સે પણ ઈલેક્ટ્રોલાઈઝરના ઉત્પાદન માટે પ્રોત્સાહન માટે બિડ સબમિટ કરી છે.

આ કાર્યક્રમમાં ત્રણ પેટા યોજનાઓ છે:

વેસ્ટ ટુ એનર્જી પ્રોગ્રામ: (શહેરી, ઔદ્યોગિક અને કૃષિમાંથી ઉર્જા ઉત્પન્ન કરવાની યોજના); બાયોમાસ પ્રોગ્રામ (મિશ્રણ માટે થર્મલ પાવર પ્લાન્ટ્સ દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતા બ્રિકેટ્સ અને પેલેટ્સના ઉત્પાદનને સમર્થન આપવાની યોજના); બાયોગેસ પ્રોગ્રામ.

હાઇડ્રોપાવર પ્રોજેક્ટ્સ પ્રોગ્રામ: હાઇડ્રોપાવર પ્રોજેક્ટ્સને રૂ. 51 કરોડ મળ્યા છે, જે આરઇ 2023-24માં રૂ. 20 કરોડથી 155 ટકા વધારે છે. અરુણાચલ પ્રદેશ અને આસામમાં નિર્માણાધીન 2,000 મેગાવોટનો સુબાનસિરી લોઅર પ્રોજેક્ટ ડિસેમ્બર 2024 સુધીમાં સંપૂર્ણ રીતે કાર્યરત થઈ જવાની શક્યતા છે. આ ઉપરાંત, હિમાચલ પ્રદેશમાં વિલંબિત પાર્વતી-2 પ્રોજેક્ટના બે યુનિટ એપ્રિલ અને જૂન વચ્ચે કામગીરી શરૂ કરશે.

સૌર ઉર્જાને પ્રોત્સાહન:  તેના હેઠળ સરકારે સૌર ઉર્જાને પ્રોત્સાહન આપવાની યોજનાઓ બનાવી રહી છે. જેના માટે અંદાજપત્રીય ફાળવણી રૂ. 8,644 કરોડને સ્પર્શી ગઈ છે, જે આરઇ 2023-24માં રૂ. 4,941 કરોડથી 75 ટકા વધુ છે. આમાં કૃષિ ક્ષેત્રના સોલારાઇઝેશનના ઉદ્દેશ્યથી પ્રધાનમંત્રી કિસાન ઉર્જા સુરક્ષા ઇવમ ઉત્થાન મહાભિયા યોજનાને બાદ કરવામાં આવી છે.