ઉનાળામાં દૂધાળા પશુઓનું રક્ષણ કેવી રીતે કરવું તે જાણો

ખેડૂત માટે પશુધન એ ફક્ત જરૂરી નથી પરંતુ આવશ્યક પૈસા છે. તેમની જીવનશૈલી, દિનચર્યા, ખોરાક અને સંપત્તિ પશુધનની આસપાસ ફરે છે. ઘટતી જતી જમીન, વધતા જતા પરિવારોના ખર્ચાઓ ખેડૂત માટે તેના પશુધનમાંથી મહત્તમ આવક અને નફો મેળવવા માટે તે વધુ જરૂરી બનાવે છે.

આ માટે પશુધનને વધુ પડતી ગરમી અને અન્ય દૂષિત વાતાવરણથી બચાવીને સારા વર્તન સાથે પશુ રાખવા જરૂરી છે જેથી ગરમી સામે લડવામાં પશુઓની ઉર્જાનો વ્યય ન થાય અને આ ઉર્જાનો સમ્માન સાથે ઉત્પાદન વધારવામાં ઉપયોગ થાય. ઉનાળાની ઋતુમાં વાતાવરણનું તાપમાન નોંધપાત્ર રીતે વધી જાય છે. કેટલીકવાર તાપમાન 50 ડિગ્રી સેન્ટીગ્રેડ સુધી પહોંચી જાય છે, જે પ્રાણીના સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ જ નુકસાનકારક છે. આપણે જાણીએ છીએ કે ગાય અને ભેંસના શરીરનું સામાન્ય તાપમાન આખા વર્ષ દરમિયાન 101.5 ડિગ્રી ફેરનહીટ અને 98.3 - 103 ડિગ્રી ફેરનહીટ હોય છે. સામાન્ય રીતે 5 થી 25 ડિગ્રી સેન્ટીગ્રેડનું તાપમાન પ્રાણીઓના સારા ઉત્પાદન માટે ખૂબ જ અનુકૂળ હોય છે. આ તાપમાન ઉપર અને નીચે તાપમાન ટાળવા માટે વ્યવસ્થા કરવી ખૂબ જ જરૂરી છે. આપણે જાણીએ છીએ કે ઉનાળાની ઋતુમાં તાપમાનની પ્રતિકૂળ અસરોને કારણે પ્રાણીઓનું દૂધ ઉત્પાદન ઘટે છે. જો આપણે આપણા પશુઓના લીલા ચારા અને સંતુલિત આહાર, પાણી અને અન્ય કાળજીની યોગ્ય વ્યવસ્થા કરીએ તો ઉનાળાની ઋતુમાં આપણે આપણા દૂધાળા પશુઓમાંથી સંપૂર્ણ ઉત્પાદન લઈ શકીએ છીએ.

લીલો ચારો અને સંતુલિત આહાર વ્યવસ્થાપન

આપણે જાણીએ છીએ કે ઉનાળાની ઋતુમાં લીલા ઘાસચારાની અછત હોય છે, ખાસ કરીને મે અને જૂન મહિનામાં ઘાસચારો મળી શકે છે. આ સાથે જો આપણે માર્ચ-એપ્રિલ મહિનામાં વધુ બરસીમ બનાવીએ તો ઉપર દર્શાવેલ ઓછા સમયમાં લીલો ચારો ખાઈને તેની ભરપાઈ કરી શકીએ છીએ.

સંતુલિત આહાર

સંતુલિત આહાર તે ખોરાક છે જેમાં પ્રોટીન, ઉર્જા, ખનિજો અને વિટામીન વગેરે ઉપલબ્ધ હોય છે અને આ રીતે 100 કિલો સમતોલ આહાર તૈયાર કરવો જોઈએ - ઘઉં, મકાઈ અને બાજરી જેવા અનાજ 32 કિલો, સરસવની રોટલી 10 કિલો, કપાસિયાની ખીચડી 10 કિલો. 10 કિલો કઠોળ, 25 કિલો ચોરસ, 2 કિલો ખનિજ મિશ્રણ અને એક કિલો સામાન્ય મીઠું લો. આ સાથે ઉનાળાની ઋતુમાં પશુઓને પશુ આહારમાં જે પ્રોટીન આપવું જોઈએ જેમ કે સરસવનું તેલ વગેરેમાં 30 થી 35 ટકાનો વધારો કરવો જોઈએ અને આ રીતે આપણે લીલો ચારો અને સંતુલિત આહાર મેળવી શકીએ છીએ. અને ઉનાળાની ઋતુમાં ખાસ પ્રોટીનયુક્ત ઘાસચારો. ખવડાવીને તમે તમારા પશુઓને ગરમીથી બચાવીને દૂધ ઉત્પાદન જાળવી શકો છો. ઉનાળાની ઋતુમાં પ્રાણી પોતાના શરીરની ગરમી ઘટાડવા માટે વધુ માત્રામાં પાણી લે છે અને વધારાના તત્વોને પરસેવા, પેશાબ અને છાણ દ્વારા તેમજ અન્ય અવયવોમાંથી બહાર કાઢી પોતાના શરીરને સ્વસ્થ રાખે છે. કારણ કે પ્રાણીના શરીરની અંદર 65 ટકા પાણી હોય છે, જે પ્રાણીની તમામ પ્રવૃત્તિઓ સરળતાથી ચલાવે છે. ઉનાળાની ઋતુમાં ઘણીવાર પ્રાણીઓના શરીરની અંદર પાણીની અછત સર્જાય છે. આ માટે આપણે ખાસ કાળજી રાખવી જોઈએ અને પ્રાણીના શરીરમાં પાણી પહોંચાડવું જોઈએ. આપણે જાણીએ છીએ કે દૂધમાં પાણીનું પ્રમાણ લગભગ 87 ટકા છે. જો પશુના શરીરમાં પાણીની અછત હોય તો દૂધનું ઉત્પાદન ચોક્કસપણે ઘટે છે.

આ પણ વાંચો : ભારતમાં ઘઉંની નિકાસ પરના પ્રતિબંધનો અમેરિકાએ કર્યો વિરોધ, કેન્દ્રએ આપી થોડી છૂટ

પ્રાણીની પાણીની જરૂરિયાત મુખ્યત્વે ત્રણ આધારો પર આધારિત છે:

દૂધ ઉત્પાદન જરૂરિયાતો

પ્રાણીના શરીરના દરેક 100 કિલો વજન માટે લગભગ 5 લિટર પાણીની જરૂર પડે છે. તેથી, પશુપાલક ભાઈઓને સલાહ આપવામાં આવે છે કે તેઓ પશુના શરીરના વજનની ગણતરી કરે અને પાણી પૂરું પાડે. આપણી દુધાળા ભેંસોનું વજન ભેંસ દીઠ અંદાજે 500 થી 600 કિલો છે. તદનુસાર, પાણી પુરવઠાની ગણતરી કરો.

એક દૂધાળા જાનવરને એક કિલો દૂધ આપવા માટે લગભગ એક કિલોગ્રામ પાણીની જરૂર પડે છે. તેથી, તમારા પશુના દૂધ ઉત્પાદનનો હિસાબ કરીને, તેના કરતા વધુ પાણી આપો. આ રીતે ચાર ફેડની વિવિધતા (સૂકી-લીલી) ગણીને પાણી ભરો. કારણ કે જો આપણે બરસીમ ખવડાવીએ તો પશુને 70 થી 80 ટકા જેટલું પાણી મળે છે, તેવી જ રીતે જો આપણે લીલી જુવાર ખવડાવીએ તો લગભગ 55 થી 60 ટકા પાણી મળે છે. તેથી, ઉપરોક્ત આધારને ધ્યાનમાં રાખીને, આપણે કહી શકીએ કે ઉનાળાની ઋતુમાં સારું દૂધ ઉત્પાદન મેળવવા માટે, સારી દૂધવાળી ભેંસ કે જેનું દૂધ ઉત્પાદન દરરોજ 15 થી 20 કિલો જેટલું હોય તેને 70 થી 80 લિટર સ્વચ્છ અને ઠંડું આપવું જોઈએ. ઉનાળાની ઋતુમાં પાણી.. કલાકમાં ખવડાવવાથી આપણે આપણા દુધાળા પશુઓનું દૂધ ઉત્પાદન જાળવી શકીએ છીએ.

આ પણ વાંચો : બાયોફ્લોક ટેક્નિક : ઓછા વિસ્તારમાં માછલીનો ઉછેર છે બેસ્ટ