કઠોળ પાક ચણાના ભાવમાં મોટો ઉછાળો, ગુજરાતમાં ચણાના ઉત્પાદનમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો

આ વર્ષે મુખ્ય કઠોળ પાક ચણાના ભાવમાં પણ મોટો ઉછાળો જોવા મળી રહ્યો છે. ખેડૂતોને કાળા ચણાની સરેરાશ કિંમત 60 રૂપિયા પ્રતિ કિલો મળી રહી છે, પરંતુ વેપારીઓએ તેની છૂટક કિંમત વધારીને 92 રૂપિયા પ્રતિ કિલો કરી દીધી છે, જે જુલાઈ 2023માં 76 રૂપિયા હતી. હવે તમે સરળતાથી સમજી શકશો કે મોંઘવારી કોણ વધારી રહ્યું છે? જે પાકનું ઉત્પાદન કરવા માટે ચાર-પાંચ મહિના મહેનત કરે છે અથવા જે વેપારી તેને ખરીદે છે અને બજારમાં વેચે છે. જો કે ચણાના ભાવમાં થયેલા વધારાથી ગ્રાહકો અને સરકાર બંનેની ચિંતા વધી છે. હાલમાં જો મંડીઓમાં ખેડૂતોને મળેલા ભાવની વાત કરીએ તો ગયા વર્ષની સરખામણીમાં ખુલ્લા બજારમાં ભાવમાં લગભગ 21 ટકાનો વધારો થયો છે.

કેન્દ્રીય કૃષિ મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, 1 થી 22 મે 2024 સુધીમાં, દેશભરના બજારોમાં 1,84,594 ટન ચણા આવ્યા, જે 2023 ના સમાન સમયગાળાની તુલનામાં માત્ર 4 ટકા ઓછા છે. વર્ષ 2023માં સમાન સમયગાળા દરમિયાન 1,91,366 ટન ચણાની આવક થઈ હતી. આવકમાં બહુ ઘટાડો થયો નથી, પરંતુ ગયા વર્ષે વિસ્તારમાં ઘટાડો અને ત્યારબાદ ઉત્પાદનમાં ઘટાડો થવાને કારણે કેટલાક વેપારીઓ બજારમાં તેના ભાવને લઈને ચિંતિત છે. જોકે, વિસ્તાર અને ઉત્પાદનમાં બહુ ઘટાડો થયો નથી.

ગુજરાતમાં વાવેતરમાં ઘટાડો

કેન્દ્રીય કૃષિ મંત્રાલયના અહેવાલ મુજબ, પાક વર્ષ 2022-23 દરમિયાન, દેશમાં 104.71 લાખ હેક્ટરમાં ચણાનું વાવેતર થયું હતું, જે 2023-24માં ઘટીને 101.92 લાખ ટન થયું હતું. તેનો અર્થ એ કે માત્ર 2.79 લાખ હેક્ટરનો ઘટાડો થયો છે આને વિસ્તારનો મોટો ઘટાડો કહી શકાય નહીં. મહારાષ્ટ્ર, આંધ્રપ્રદેશ, તેલંગાણા, છત્તીસગઢ, ગુજરાત અને હરિયાણામાં ચણાના વાવેતરમાં ઘટાડો થયો છે. ભારત વિશ્વમાં ચણાનો સૌથી મોટો ઉત્પાદક દેશ છે. વિશ્વના કુલ ગ્રામ ઉત્પાદનમાં આપણો લગભગ 70 ટકા હિસ્સો છે. ભારતના કુલ કઠોળ પાકોમાં એકલા ચણાનો હિસ્સો 45 ટકા છે.

કેટલું ઉત્પાદન થયું હતું

મંત્રાલય દ્વારા આ વર્ષે 29 ફેબ્રુઆરીના રોજ જારી કરાયેલા આંકડા અનુસાર, 2023-24માં દેશભરમાં 121.61 લાખ મેટ્રિક ટન ચણાનું ઉત્પાદન થયું હતું, જ્યારે 2022-23માં 122.67 લાખ મેટ્રિક ટન ચણાનું ઉત્પાદન થયું હતું. એટલે કે ગયા વર્ષની સરખામણીએ ઉત્પાદનમાં માત્ર 1.06 લાખ ટનનો ઘટાડો થયો છે. ઉત્પાદનમાં આટલો નજીવો ઘટાડો થવા છતાં ચણાના ભાવમાં આટલો વધારો કરનારા લોકો કોણ છે?

ખેડૂતોની કિંમત

કેન્દ્રીય કૃષિ મંત્રાલયના સંશોધન અહેવાલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે 1 થી 22 મે 2024 સુધી દેશમાં ખેડૂતોને ચણાની સરેરાશ કિંમત 6023.51 રૂપિયા પ્રતિ ક્વિન્ટલ હતી. જ્યારે ગયા વર્ષે આ જ સમયગાળામાં તેની કિંમત 4977.98 રૂપિયા પ્રતિ ક્વિન્ટલ હતી. ગત વર્ષે ખેડૂતોને ખૂબ જ ઓછા ભાવ મળતા હતા. સરકારે રવિ માર્કેટિંગ સીઝન 2024-25 માટે ચણાની MSP 5,440 રૂપિયા પ્રતિ ક્વિન્ટલ નક્કી કરી છે.