દિવેલના પાકમાં આવતી ઘોડિયા ઈયળથી થતા નુકશાનથી આ રીતે મેળવો છુટકારો

ઘોડિયા ઇયળ ની ઓળખ

આ ઇયળનો રંગ ઉમર પ્રમાણે જુદો જુદો હોય છે. શરુઆતમાં કાળા રંગ ની ત્યાર બાદ રાખોડી અને છેવટે બદામી રંગ ધારણ કરે છે. ઇયળો શરીર નો વચ્ચેનો ભાગ ઉંચો કરી ને ચાલે છે.

જીવન ચક્ર

પુખ્ત જીવાત ગ્રે-બ્રાઉન રંગની હોય છે જેની આગળની પાંખો પર ચુંનીચું થતું રેખાઓ હોય છે. પાછળ પાંખો કાળા રંગની હોય છે અને તેમાં એક વિશાળ મધ્ય અને ત્રણ સીમાંત સફેદ ફોલ્લીઓ હોય છે. તેઓ મધ્યમ કદના મજબૂત શલભ છે.

ઇંડા ગોળાકાર, વાદળી લીલા રંગના હોય છે, છૂટાછવાયા હોય છે અને સામાન્ય રીતે પાંદડાની નીચેની સપાટી પર ટેન્ડર અંકુર પર નાખવામાં આવે છે. સ્ત્રીની ફળદ્રુપતા 450 ઇંડા છે. સેવનની અવધિ 2-5 દિવસની વચ્ચે બદલાય છે ત્યારબાદ એક નાનો લાર્વા બહાર આવે છે જે પાતળો અને પીળો-લીલો હોય છે.

યુવાન લાર્વા સામાન્ય રીતે ગ્રેગેરિયસ હોય છે પરંતુ જેમ જેમ તેઓ મોટા થાય છે તેમ તેઓ પાંદડા પર વેરવિખેર થઈ જાય છે. સંપૂર્ણ ઉગાડવામાં આવેલો લાર્વા એક લાક્ષણિક સેમીલૂપર છે, તેમાં કાળા માથા અને પીઠ પર લાલ ફોલ્લીઓ અને લાલ ગુદા ટ્યુબરકલ સાથે વાદળી-કાળા શરીર છે. મધ્યમ ભાગોમાં પગ ખૂટે છે જે તેને લૂપિંગ ક્રિયા સાથે ચાલવા બનાવે છે. કેટલીકવાર શરીર પર લાલ-ભૂરા અથવા સફેદ પટ્ટાઓ હોય છે.

સંપૂર્ણ ઉગાડવામાં આવેલા લાર્વાનું માપ લગભગ 7 સે. ત્યાં 5-6 ઇન્સ્ટાર છે અને સમગ્ર લાર્વા સમયગાળો લગભગ 15- 20 દિવસ છે. પ્યુપેશન જમીનમાં અથવા પડતા પાંદડા વચ્ચે થાય છે. પુપલ સમયગાળો 10-15 દિવસ છે પરંતુ શિયાળાની સ્થિતિમાં થોડા મહિના સુધી લંબાઈ શકે છે.

ઘોડિયા ઇયળથી નુકશાન

• નાની ઇયળો પાનમાં અનિયમિત આકાર ના કાણા પાડે છે.
• મોટી ઇયળો પાનની ધારેથી ખાઇ નસો છોડીને, છોડને ઝાંખરા જેવો બનાવી દે છે.
• ઘોડિયા ઇયળનુ નિયંત્રણ

1. દિવેલાની વાવણી ઓગષ્ટના પ્રથમ અઠવાડિયામાં કરવાથી ઘોડિયા ઇયળનો ઉપદ્રવ પ્રમાણમાં ઓછો જોવા મળે છે.
2. દિવેલાનો પાક લીધેલ ખેતરમાં ઉનાળામાં ઉંડી ખેડ કરવી, જેથી કોશેટાનો નાશ થાય.
3. રાત ના સમયે પ્રકાશ પિંજર ગોઠવવાથી ફુદાઓને આકર્ષી તેની વસ્તી ધટાડી શકાય.
4. શક્ય હોય તો એકલ દોકલ દેખાતી ઇયળ હાથથી વિણાવી ને નાશ કરવો.
5. લિંબોડી નુ તેલ ૨૫ મિલી (૦.૨ %) ૧૫ લિટર પાણી માં લઈ ને છંટકાવ કરવો જોઈએ.
6. બેસીલસ થુરેનઝીનેસીસ (બી. ટી.) ૧.૫ કિલો ૫૦૦ લિટર પાણી માં લઈ ને પ્રતિ હેકટરમાં છંટકાવ કરવો.
7. છોડ દીઠ ૪ ઇયળો જોવા મળે ત્યારે ક્વીનાલફોસ ૨૦ મિલી અથવા ક્લોરપારીફોસ ૨૦ મિલી અથવા ડાઇમીથોયેટ ૧૦ મિલી, ૧૦ લીટર પાણી માં લઈ ને છંટકાવ કરવો. જણાવેલી દવાઓ પૈકી કોઇ પણ એક જ દવા નો છંટકાવ કરવો. જરૂર જણાય તો ૧૦ થી ૧ર દિવસ પછી બીજો છંટકાવ કરવો.
8. ખેતરમાં લાલ ભુરા રંગના ફુદાઓની હાજરી જણાતા, ટ્રાઇકોગ્રામા નામની ભમરી 1 લાખ પ્રતિ હેકટર પ્રમાણે દર અઠવાડિયે છોડવાથી સારુ પરીણામ મળે છે. અપૂર્વકુમાર એમ. પટેલ, શરદકુમાર એચ. પાલડીયા અને નિરવા ડી. પટેલ

માહિતી સ્ત્રોત - વનસ્પતિ રોગશાસ્ત્ર વિભાગ, નવસારી કૃષિ યુનિવર્સિટી, નવસારી - ૩૯૬ ૪૫૦