ભારત એક કૃષિ પ્રધાન દેશ છે અને આ ક્ષેત્રમાં વિકાસની ઘણી સંભાવનાઓ પણ રહેલી છે. ખેડુતો હવે આ શક્યતાઓને પોતાના માટે તક બનાવી રહ્યા છે. અત્યાર સુધી ફક્ત પરંપરાગત ખેતી કરતા ખેડુતો હવે ઉચ્ચ આવકવાળા પાક તરફ વળ્યા છે. કેન્દ્ર સરકાર માત્ર ખેડૂતોની આવક બમણી કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે ત્યારે સાથો સાથ ખેડુતો પણ તેમના વતી કોઈ કસર છોડશે નહીં. ખેડૂતો પણ આ કૃષિ ક્ષેત્રે અવનવી નવીનતમ ટેકનોલોજીના સહારે ઉત્તમ પાક અને ઉચ્ચ નફા તરફ વળી રહ્યા છે.
ડાંગર, ઘઉં, મકાઇ, સોયાબીન, કઠોળ અને તેલીબિયાંનું વાવેતર કરનારા દેશના ખેડૂતોએ આ પાકની સાથે વિવિધ પ્રકારના છોડની ખેતી પણ શરૂ કરી દીધી છે. આવી જ એક ઔષધીય વનસ્પતિ છે બ્રહ્મી. આયુર્વેદના દૃષ્ટિકોણથી તેને ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. કેટલાક લોકો તેને બ્રેઇન બૂસ્ટર પણ માને છે. તેલથી માંડીને તમામ પ્રકારની દવાઓ બનાવવામાં બ્રાહ્મીનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. ઘણા ખેડૂતો આ ઔષધીય પાકની ખેતી તરફ વળ્યા છે અને તેમને બ્રાહ્મીની ખેતીથી અઢળક નફો પણ મેળવ્યો છે.
બ્રાહ્મીનો છોડ સંપૂર્ણ ઔષધીય
બ્રાહ્મીના છોડને જમીન પર ફેલાવીને મોટા કરવામાં આવે છે તેની દાંડી અને પાંદડા નરમ, માંસલ અને ફૂલો સફેદ હોય છે. બ્રાહ્મીના ફૂલો નાના, સફેદ, વાદળી અને ગુલાબી રંગના હોય છે. બ્રાહ્મીના મુખ્યત્વે છોડ ભેજવાળી જગ્યાએ જોવા મળે છે.
ભારતમાં બ્રાહ્મીની ખેતી મોટાપાયે કરવામાં આવે છે. તેનો સ્વાદ હળવો છે અને તેની અસર ઠંડી છે. બ્રાહ્મી કબજિયાત દૂર કરે છે. તેના પાનનો રસ પીવાથી સંધિવા જેવો રોગ પણ જડમૂળથી મટાડી શકાય છે.બ્રાહ્મીમાં રક્ત શુદ્ધિકરણના ગુણધર્મો હોવાથી તે હૃદય માટે પૌષ્ટિક પણ છે. આ નામ બ્રહ્મીને તેની બૌદ્ધિક સંપત્તિના કારણે આપવામાં આવ્યું છે. તેને પાણીની નિમ્બ પણ કહેવામાં આવે છે કારણ કે તે મુખ્યત્વે જળ ભરાયેલી જમીનમાં જોવા મળે છે. આયુર્વેદમાં બ્રાહ્મીનું મોટું નામ છે.
ભારતના તમામ રાજ્યોમાં થાય છે ખેતી
બદલાતા સમયની સાથે અને ખાસ કરીને કોરોનાના રોગચાળા પછી લોકોનું આયુર્વેદ તરફનું વલણ વધ્યું છે. આ જ કારણ છે કે બ્રાહ્મી જેવા પ્લાન્ટના ઉત્પાદનોની માંગમાં પણ વધારો થયો છે. જોકે, ઉત્પાદનના અભાવે કંપનીઓએ તેને અન્ય દેશોમાંથી પણ આયાત કરવી પડશે. પરંતુ ભારતમાં મોટો વિસ્તાર બ્રહ્મીની ખેતી માટે યોગ્ય છે. ખેડુતોને આ પાકના ફાયદા અને તેની માંગને જોતા સરકાર પણ બ્રહ્મીની ખેતીને પ્રોત્સાહિત કરી રહી છે. જે ખેડૂતો બ્રાહ્મીની ખેતી કરશે તેમને સરકાર તરફથી પણ પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવશે. ભારતમાં મોટા ભાગના રાજ્યોની જમીન.અને આબોહવા બ્રાહ્મીના ઉત્પાદન માટે યોગ્ય છે.
એક એકરમાં રૂ.૪ લાખની કમાણી કરાવશે આ છોડ, બીજ, પાંદડા અને મુળિયા પણ વેચાઈ જશે
ભારત ઉપરાંત ઉત્તર અને દક્ષિણ અમેરિકા, યુરોપ, ઓસ્ટ્રેલિયા, એશિયા અને આફ્રિકાના દેશોમાં તેની ખેતી થાય છે. સામાન્ય રીતે ઉષ્ણકટિબંધીય વાતાવરણમાં બ્રહ્મીની ખેતી સરળતાથી કરી શકાય છે. સામાન્ય તાપમાન તેની ખેતી માટે સૌથી યોગ્ય તાપમાન ગણાય છે. બ્રહ્મીના છોડ જંગલોમાં તળાવ, નદીઓ, નહેરો અને જળાશયોના કાંઠે ઉગે છે. તેની ખેતી ભારતના લગભગ બધા રાજ્યોમાં તેની ખેતી થાય છે.
એક પાકમાંથી ત્રણ-ચાર વર્ષ પછી ખેડુતોને પાક મળે છે
બ્રાહ્મીની ખેતી પણ ડાંગરની ખેતી જેમ જ થાય છે. બ્રાહ્મીના રોપાઓને પ્રથમ નર્સરીમાં મૂકીને તૈયાર કરવામાં આવે છે. ત્યારબાદ તેનું અગાઉથી તૈયાર કરેલા ખેતરમાં વાવેતર કરવામાં આવે છે. ખેતીના વ્યવસાય સાથે જોડાયેલા ખેડુતો જણાવે છે કે તેના છોડને મેડ ઉપર આશરે અડધો ફૂટના અંતરે વાવવા જોઈએ. ઉપરાંત દરેક મેડ વચ્ચે આશરે 25થી 30 સે.મી.નું અંતર હોવું જોઈએ. જ્યારે આ રીતે વાવેતર કરવામાં આવે છે ત્યારે ઉપજ સારી આવે છે અને તેનો લાભ ખેડુતોને મળે છે. આ રીતે પધ્ધતિસર વાવણી બાદ ખેડૂતોને સારી ઉપજ મળે છે અને જેના કારણે ખેડૂતોને આ પાકથી ખૂબ જ નફો પણ થાય છે.
બ્રાહ્મીના છોડની રોપણી પછી નીંદણ અને પિયત પણ જરૂરી છે. ખેડુતોનું કહેવું છે કે રોપણી થયાના ચાર મહિના બાદ બ્રાહ્મી પાક પ્રથમ પાક માટે તૈયાર છે. ત્રણથી ચાર વર્ષ પછી આ પાકમાંથી ખેડુતોને પાક મળે છે. આ કારણોસર તે મોટી આવકનું સાધન બને છે. બ્રાહ્મીના પાન અને મૂળ વેચાય છે. બ્રાહ્મી તેલ અને દવાઓ બનાવવામાં ઉપયોગી ઔષધીય છોડ છે. હાલ ભારતમાં મોટા પ્રમાણમાં તેની ખેતીનું ચલણ વધ્યું છે.
Share your comments