અશ્વગંધાની કરો ખેતી, વાવણી માટે આ સમય છે યોગ્ય

અશ્વગંધાની ખેતી માટે કૃષિ વૈજ્ઞાનિક ઓગસ્ટ મહિનાને તેની વાવણી માટે વધુ યોગ્ય માને છે, પણ ઉત્તરપ્રદેશ અને બિહાર જેવા રાજ્યોમાં જ્યારે સપ્ટેમ્બર અને ઓક્ટોબરમાં વરસાદની ગતિવિધિઓ ઓછી થાય છે ત્યારે ખેડૂતો અશ્વગંધાની વાવણી કરે છે.

અશ્વગંધા એક બારમાસી છોડ છે, અને તેનો ઉપયોગ ઔષધિ તરીકે પણ થાય છે. તેના ફળો, બીજ અને છાલનો ઉપયોગ વિવિધ દવાઓ બનાવવા માટે કરવામાં આવે છે. અશ્વગંધા તમામ જડીબુટ્ટીઓમાં સૌથી પ્રખ્યાત છે. તણાવ અને ચિંતા દૂર કરવા માટે અશ્વગંધાને સૌથી ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. વૈવિધ્યસભર ઉપયોગને કારણે બજારમાં અશ્વગંધાની માંગ હંમેશા રહે છે. ખેડૂતોને ડાંગર, ઘઉં અને મકાઈની ખેતી કરતા લગભગ 50 ટકા વધુ નફો અશ્વગંધાની ખેતીથી મળે છે. આ જ કારણ છે કે ખેડૂતોએ મોટાપાયે અશ્વગંધાની ખેતી શરૂ કરી છે.

આ રાજ્યમાં અશ્વગંધાની ખેતી સફળતાપૂર્વક થાય છે

બિહાર જેવા રાજ્યમાં પણ અશ્વગંધાની ખેતી કરવામાં આવે છે. અગાઉ બેગુસરાય અને ભાગલપુર જિલ્લામાં પ્રાયોગિક ધોરણે તેની ખેતી કરવામાં આવી હતી જે સફળ રહી હતી. હવે રાજ્યના કૃષિ વૈજ્ઞાનિકો ઉત્તર બિહારના ગોપાલગંજ, સિવાન અને સારણ જેવા બિહારના અન્ય ભાગોમાં તેની ખેતી કરવાની યોજના બનાવી રહ્યા છે. કેન્દ્ર સરકારની આબોહવા મૈત્રીપૂર્ણ ખેતી હેઠળ બિહારમાં ઔષધીય છોડ અશ્વગંધાની ખેતીને પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવી રહી છે.

ધ્યાન રાખવા જેવી બાબતો

રેતાળ લોમ અને લાલ માટી અશ્વગંધાની ખેતી માટે ખૂબ જ યોગ્ય છે, જેનું પીએચ મૂલ્ય 7.5થી 8ની વચ્ચે હોય તો ઉપજ સારી રહેશે. તે ગરમ વિસ્તારોમાં વાવવામાં આવે છે. અશ્વગંધાની ખેતી માટે 25થી 30 ડિગ્રી તાપમાન અને 500-750 મીમી વરસાદ જરૂરી છે. છોડના વિકાસ માટે ખેતરમાં ભેજ હોવો જોઈએ.

હેક્ટર દીઠ 10થી 12 કિલો બીજ જરૂરી

વાવણી માટે પ્રતિ હેક્ટર 10થી 12 કિલો બીજ જરૂરી છે. સામાન્ય રીતે બીજનું અંકુરણ 7થી 8 દિવસમાં થાય છે. તે બે રીતે વાવવામાં આવે છે. પ્રથમ પદ્ધતિ કતાર પદ્ધતિ છે. આમાં છોડનું અંતર 5 સેમી અને લાઈન-ટુ-લાઈનનું અંતર 20 સેમી રાખવામાં આવે છે. બીજી છંટકાવ પદ્ધતિ છે. આ પદ્ધતિથી વધુ સારી વાવણી થાય છે. હળવું ખેડાણ કર્યા બાદ તેને રેતીમાં ભેળવીને ખેતરમાં છાંટવામાં આવે છે. એક ચોરસ મીટરમાં ત્રીસથી ચાલીસ છોડ થાય છે.

અશ્વગંધાની લણણી જાન્યુઆરીથી માર્ચ સુધી ચાલે છે. તે ઉખેડી નાખવામાં આવે છે અને છોડને મૂળથી અલગ કરવામાં આવે છે. મૂળના નાના ટુકડા સૂકવવામાં આવે છે. બીજ અને સૂકા પાંદડા ફળથી અલગ કરવામાં આવે છે. 

આ પણ વાંચો : બીજ તેલ આપતુ વૃક્ષા સીમારૂબા (લક્ષ્મી તરૂ) ની વૈજ્ઞાનિક ખેતી

આ પણ વાંચો : પ્રાકૃતિક ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવા નાબાર્ડે શરૂ કર્યો જીવા કાર્યક્રમ, જુઓ આની વિશેષ