સોયાબીનના છોડને અસર કરતા રોગો અને તેનું નિવારણ

સોયાબીનની ખેતી તેલીબિયાં પાક તરીકે કરવામાં આવે છે, કારણ કે તેના બીજમાંથી વધુ તેલ મેળવવામાં આવે છે. સોયાબીનમાં ભરપૂર માત્રામાં પોષક તત્વો મળી આવે છે, જેના કારણે તે માનવ શરીર માટે વધુ ફાયદાકારક છે. તેમાં 44 ટકા પ્રોટીન, 21 ટકા કાર્બોહાઇડ્રેટ, 22 ટકા ચરબી, 12 ટકા ભેજ અને 5 ટકા રાખ હોય છે. સોયાબીનનો ઉપયોગ શાકભાજી તરીકે ખાવામાં થાય છે અને અનાજમાંથી કાઢેલું તેલ ખાવામાં અને આયુર્વેદિક દવાઓ બનાવવા માટે વપરાય છે.

લોહીમાં હાજર કોલેસ્ટ્રોલની માત્રાને નિયંત્રિત કરવા માટે પણ સોયાબીનનું સેવન કરી શકાય છે. પ્રોટીન ઉપરાંત તેમાં ઘણા પ્રકારના એસિડ પણ જોવા મળે છે. તેની ખેતી માટે ગરમ અને ભેજવાળું વાતાવરણ જરૂરી છે. સોયાબીનની ખેતી મુખ્યત્વે ભારતના મધ્ય પ્રદેશ રાજ્યમાં થાય છે. જો તમે પણ સોયાબીનની ખેતી કરવાનું વિચારી રહ્યા છો, તો આ લેખમાં તમને સોયાબીનની ખેતી કેવી રીતે કરવી તેની માહિતી આપવામાં આવી રહી છે.

લીફ સ્પોટ રોગ સોયાબીનના છોડના યુવાન અને જૂના બંને પાંદડા પર જોવા મળે છે. આ રોગથી પ્રભાવિત છોડના પાંદડા પર નાના ફોલ્લીઓ દેખાય છે, જેના કારણે આખું પાન પીળું દેખાય છે, અને થોડા સમય પછી પાંદડા સુકાઈ જાય છે અને પડી જાય છે. આ રોગથી અસરગ્રસ્ત સોયાબીનના છોડ પર યોગ્ય માત્રામાં કાર્બેન્ડાઝીમ અથવા થિયોફેનેટ મિથાઈલનો છંટકાવ કરવામાં આવે છે.

પોડ સળગવું

આ પ્રકારનો રોગ સોયાબીનના છોડ પર ફૂલોમાંથી ફળોની રચના સમયે જોવા મળે છે. આ રોગ ઉપજને વધુ અસર કરે છે. આ રોગથી પ્રભાવિત છોડના દાંડી, ફૂલો અને શીંગો પર ભૂરા અને લાલ રંગના ફોલ્લીઓ થવા લાગે છે. જ્યારે રોગથી વધુ અસર થાય છે, ત્યારે પાંદડાની ટોચ પીળી અને ભૂરા થઈ જાય છે, અને પાંદડા વળે છે અને પડી જાય છે.

આ રોગથી બચવા માટે બીજ રોપતા પહેલા કેપ્ટન, થીરમ અને કાર્બોક્સિનની યોગ્ય માત્રાથી સારવાર કરો. આ સિવાય જો આ રોગ પાક પર દેખાય તો સોયાબીનના છોડ પર ઝૈનેબ અથવા મેન્કોઝેબનો છંટકાવ કરવો.

ચારકોલ રોટ

આ પ્રકારના રોગ છોડના મૂળ પર હુમલો કરે છે. ચારકોલ રોટથી અસરગ્રસ્ત છોડના મૂળ સડી જાય છે અને પડી જાય છે અને થોડા સમય પછી છોડ સંપૂર્ણપણે સુકાઈ જાય છે અને મરી જાય છે. આ રોગને રોકવા માટે, કાર્બોક્સિન અને થીરામને 2:1 ના પ્રમાણમાં ભેળવીને સોયાબીનના છોડ પર છંટકાવ કરવો. આ ઉપરાંત ટ્રાઇકોડર્મા વિરડીનો પણ ઉપયોગ કરી શકાય છે.

કેમેલીયા મોથ અને ટોબેકો વોર્મ

આ બંને રોગો સોયાબીનના છોડ પર જીવાતોના રૂપમાં હુમલો કરે છે. આ રોગની કેટરપિલર છોડના નાજુક ભાગો જેમ કે દાંડી, ડાળીઓ અને પાંદડા પર હુમલો કરે છે અને તેનો નાશ કરે છે. આ રોગ ઉપજને વધુ અસર કરે છે. સોયાબીનના છોડને આ રોગથી બચાવવા માટે છોડ પર યોગ્ય માત્રામાં ઈન્ડોક્સાકાર્બ, રેનેક્સિપીર અથવા પ્રોપેનફોસનો છંટકાવ કરવો પડે છે.

આ પણ વાંચો: છત્તીસગઢમાં ખીલે છે સફરજનના બગીચા.. ગરમ સ્થિતિમાં સફરજનની બાગાયત કેવી રીતે શક્ય બની?