ગુજરાતમાં સમેત આખા દેશમાં અત્યારે કાળઝાળ ઉનાળો જોવા મળી રહ્યો છે. રાજ્યમાં તાપમાન 41 ડિગ્રીને વટાવી ગયું છે. આથી આ કાળઝાળ ગરમીથી ફક્ત માણસો જ નહીં પરંતુ પ્રાણીઓ પણ પરેશાન જોવા મળી રહ્યા છે. કેમ કે હીટ સ્ટ્રોકના કારણે પ્રણાણીઓમાં તણાવ વધે છે અને તેઓ સુસ્ત બની જાય છે. જેની સીધી અસર દૂધના જથ્થા પર પડે છે અને તેનું પ્રમાણ ઘટે છે અને પશુપાલકોને નુકસાન થવા લાગે છે. આ બાબતે પશુપાલન વિભાગના નિષ્ણાતો સાથે અમે ખાસ વાચતીચ કરી હતી. જેમાં તેમને અમને દૂધ ઉત્પાદનમાં ઘટાડો અટકાવવા માટે જણાવ્યું હતું. તેમના મુજબ ઉનાળામાં તમામ પશુપાલકોએ તેમના પશુઓની વિશેષ કાળજી લેવી પડશે. આ માટે પશુઓને સવારથી સાંજ સુધી સંદિગ્ધ જગ્યાએ બાંધીને રાખવા જોઈએ અને ખેતરોમાં ઢીલા ન છોડવા જોઈએ, જેથી તેઓ ગરમી કે ગરમીના મોજાથી પ્રભાવિત ન થાય.
આવી રીતે રાખો તેમણી સંભાળ
નિષ્ણાતો મુજબ ઉનાળામાં પ્રાણીઓના ખાવા-પીવાની કાળજી લેવી પડશે. તેમને બને તેટલો લીલો ચારો આપવો જોઈએ. તેમને સવારે અને સાંજે સ્નાન કરાવું જોઈએ. ઉનાળાની ઋતુમાં પ્રાણીઓને બે વાર સ્નાન કર્યા પછી તેઓ સુસ્ત થતા નથી પશુઓને દિવસમાં 4 થી 5 વખત શુધ્ધ અને ઠંડુ પાણી આપો. જેથી તેમનામાં આળસ ન રહે. ડૉ. આર.એન. સિંહ સમજાવે છે કે જો પશુપાલકો ફરિયાદ કરે છે કે તેમના પશુઓ ઓછો ચારો ખાય છે અથવા ઓછું દૂધ આપે છે. આવા લક્ષણો પ્રાણીઓમાં દેખાય છે જ્યારે જંતુઓ તેમને વળગી રહે છે. આ જંતુઓ પ્રાણીઓનું લોહી ચૂસતા રહે છે. જેની સીધી અસર દૂધ ઉત્પાદન પર પડે છે. આ સમસ્યાનો સામનો કરવા માટે પશુ દવાખાનામાંથી મફત દવા પણ આપવામાં આવે છે. દવા નિયમિત ખવડાવવાથી જીવાતોની અસર નાશ પામે છે.
પશુઓને સમયસર રસી અપાવો
પશુ નિષ્ણાંતોના મતે તાપમાન વધે તો એક ડોલ પાણીમાં 250 ગ્રામ ખાંડ અને 20-30 ગ્રામ મીઠું ભેળવીને પશુને પીવડાવો. પશુઓને સમયસર રસી અપાવો અને પશુઓના ઘેરામાં ઠંડક જાળવવાના પગલાં લો. આવી સ્થિતિમાં, પશુઓને ચપટી ઘાસ ખવડાવો. કાઉપિયા ગ્રાસમાં ફાઈબર, પ્રોટીન અને ઔષધીય ગુણો હોય છે, જે પશુઓમાં દૂધનું પ્રમાણ વધારે છે.
દૂધનું પ્રમાણ આ રીતે વધશે?
પશુપાલન વિભાગના નિયામક ડો.આર.એન.સિંઘે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, દૂધ વધારવા અને પશુઓના સારા સ્વાસ્થ્ય માટે એઝોલા ઘાસ પણ ખવડાવી શકાય છે. આ ઘાસ પાણીમાં ઉગાડવામાં આવે છે. પોષણથી ભરપૂર આ ગ્રીન ફીડ પ્રાણીઓ માટે જીવનરેખા સમાન છે. દરરોજ 200 થી 300 ગ્રામ સરસવનું તેલ અને 250 ગ્રામ ઘઉંનો લોટ લો. આ મિશ્રણ તૈયાર કરો અને રાખો. જાનવરો સાંજના સમયે તેમનો ચારો અને પાણી ખાધા પછી, આ મિશ્રણ પ્રાણીઓને 7-8 દિવસ સુધી સતત ખવડાવો. દૂધ ઉત્પાદન પર તેની અસર 7 દિવસમાં દેખાશે.
Share your comments