મોદી 3.O ના 100 દિવસ પૂર્ણ, મોદી સરકારના શાસનમાં પશુપાલન અને મત્સ્યોદ્યોગમાં શુ-શુ આવ્યો પરિવર્તન

કેન્દ્ર સરકારે તેના ત્રીજા કાર્યકાળના 100 દિવસના સફળતાનું વર્ણન કરતાં કેન્દ્રીય મત્સ્યોદ્યોગ, ડેરી અને પશુપાલન મંત્રી રાજીવ રંજને જણાવ્યું હતું કે માત્ર મત્સ્યઉદ્યોગમાં જ નહીં પરંતુ ડેરી ક્ષેત્રે પણ આ પ્રકારની કેટલીક કામગીરી કરવામાં આવી છે અને કરવામાં આવી રહી છે જે એક સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થશે. તેનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે ભારત દૂધ ઉત્પાદનમાં નંબર વન છે અને ઓસ્ટ્રેલિયા ભારત પાસેથી ચીઝ ખરીદવા માંગે છે. તાજેતરમાં હું ઓસ્ટ્રેલિયાના રાજદૂતને મળ્યા હતા અને ત્યારે તેમને ભારત પાસેથી ચીઝ ખરીદવાના ઈચ્છા વ્યક્ત કરી હતી. ભવિષ્યમાં પણ આવી જ સફળતાના વધુ રસ્તાઓ ખુલશે. આ માટે અમે સેક્સ સોર્ટેડ વીર્ય અને IVF ટેક્નોલોજી પર સતત કામ કરી રહ્યા છીએ. મત્સ્યઉદ્યોગની વાત કરીએ તો 2025 સુધીમાં ઉત્પાદન વધારીને 45 લાખ ટન કરવાનું લક્ષ્ય છે. જ્યારે વ્યક્તિ દીઠ વાર્ષિક માછલીના વપરાશનો લક્ષ્યાંક 12 કિલો રાખવામાં આવ્યો છે.

મત્સ્યોદ્યોગ વિભાગની આ સફળતાઓ

• ભારત સરકારે ફેબ્રુઆરી 2019માં અલગ મત્સ્ય વિભાગની રચના કરી હતી.
• જૂન, 2019માં મત્સ્યોદ્યોગ, પશુપાલન અને ડેરી મંત્રાલયની રચના કરવામાં આવી હતી.
• ભારત સરકારે મત્સ્ય વિભાગમાં પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય સંપદા યોજના (PMMSY) અને પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય કિસાન સમૃદ્ધિ સહ યોજનામાં (PM-MKSSY) અત્યાર સુધીમાં રૂ. 57 હજાર કરોડ આપ્યા છે.
• છેલ્લા નવ વર્ષમાં ભારતનું વાર્ષિક માછલી ઉત્પાદન 79 લાખ ટન (2013-14) થી વધીને 175.45 લાખ ટન (2022-23) થયું છે.
• સીફૂડની નિકાસ 2013-14માં રૂ. 30,213 કરોડથી વધીને 2023-24માં રૂ. 60 હજાર કરોડથી વધુ થઈ ગઈ છે.
• વર્ષ 2013-14માં સ્થાનિક માછલીનો વપરાશ વ્યક્તિ દીઠ પાંચ કિલોગ્રામથી વધીને 13 કિલોગ્રામ થયો છે.
• ભારત સરકારે વર્ષ 2018-19થી માછીમારોને કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડની સુવિધા પૂરી પાડવામાં આવી છે.
• છેલ્લા 10 વર્ષોમાં, ભારત સરકારે રૂ. 9532 કરોડના ખર્ચે 66 ફિશ હાર્બર અને 50 ફિશ લેન્ડિંગ સેન્ટરના નિર્માણ અને આધુનિકીકરણને મંજૂરી આપી છે.
• સીવીડની ખેતી માટે ભારત સરકારે 127 કરોડ રૂપિયા આપ્યા છે.
• કાપણી પછીના માળખાને મજબૂત કરવા માટે 6694 ફિશરી કિઓસ્ક, 1091 ફિશરી ફીડ મિલો, કોલ્ડ સ્ટોરેજ વગેરેને મંજૂરી આપવામાં આવી છે.
• નાના અને સીમાંત ખેડૂતોને સહાય પૂરી પાડવા માટે, મોટરસાયકલ, સાયકલ, ઓટો રીક્ષા, રેફ્રિજરેટેડ અને ઇન્સ્યુલેટેડ ટ્રક અને આઇસ બોક્સ સાથે જીવંત માછલી વેચાણ કેન્દ્રોને મંજૂરી આપવામાં આવી છે.
• આકસ્મિક મૃત્યુ અથવા કાયમી અપંગતા માટે 5 લાખ રૂપિયાથી લઈને 25 હજાર રૂપિયા સુધીનો વીમો આપવામાં આવે છે.
• ભારત સરકારે PMMSY હેઠળ ન્યૂ સ્પેસ ઈન્ડિયા લિમિટેડ દ્વારા એક લાખ માછીમારી જહાજો પર સેટેલાઇટ આધારિત જહાજ સંચાર અને સપોર્ટ સિસ્ટમની સ્થાપના માટે રૂ. 364 કરોડ મંજૂર કર્યા છે.
• માછીમારો સુધી પહોંચવાનો અનોખો કાર્યક્રમ સાગર પરિક્રમા યાત્રા માર્ચ 2022 થી ગુજરાતથી પશ્ચિમ બંગાળ સુધી ચલાવવામાં આવી રહી છે.

પશુપાલનના ક્ષેત્રની સફળતા

• દૂધનું ઉત્પાદન વર્ષ 2014-15માં 146 મિલિયન ટનથી વધીને વર્ષ 2022-23માં 23 કરોડ ટન થયું છે.
• વર્ષ 2022-23માં માથાદીઠ દૂધની ઉપલબ્ધતા 459 ગ્રામ પ્રતિ દિવસ છે, જ્યારે તે જ વર્ષ માટે વિશ્વની સરેરાશ પ્રતિ દિવસ 325 ગ્રામ છે.
• દેશમાં ઈંડાનું ઉત્પાદન 2014-15માં 78 હજાર કરોડ ઈંડાથી વધીને 8 હજાર કરોડ ઈંડા થઈ ગયું છે.
• દેશમાં ઈંડાની માથાદીઠ ઉપલબ્ધતા 2014-15માં 62 ઈંડાથી વધીને 2022-23માં 101 ઈંડા થઈ ગઈ છે.
• છેલ્લા નવ વર્ષોમાં, ગાય અને ભેંસની સરેરાશ ઉત્પાદકતા 2013-14 દરમિયાન પશુ દીઠ 17 કિગ્રાથી વધીને 2021-22માં 2079 કિગ્રા થઈ છે.
• દેશમાં સૌપ્રથમવાર ખેડૂતોના ઘરઆંગણે કૃત્રિમ બીજદાનની સેવાઓ વિનામૂલ્યે પૂરી પાડવામાં આવી રહી છે.
• દેશમાં પ્રથમ વખત બોવાઇન IVFને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવ્યું છે.
• દેશમાં 22 IVF અને ET લેબ કાર્યરત કરવામાં આવી છે.
• દેશમાં 90 ટકા વાછરડાંના ઉત્પાદન માટે સેક્સ સોર્ટેડ વીર્યનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે.
• ડીએનએ આધારિત પસંદગી માટે જીનોમિક ચિપ વિકસાવવામાં આવી છે.
• 38736 ટેકનિશિયન (મૈત્રી) ખેડૂતોના ઘરઆંગણે સંવર્ધન ઇનપુટ્સ પહોંચાડવા માટે ગ્રામીણ ભારતમાં ત્રણ વર્ષથી રોકાયેલા છે.
• ફૂટ-એન્ડ-માઉથ ડિસીઝ (FMD), બ્રુસેલોસિસ, પેસ્ટે ડેસ પેટિટસ રુમિનેન્ટ્સ (PPR) અને ક્લાસિકલ સ્વાઈન ફીવર (CSF) માટે 85 કરોડ રસીકરણ કરવામાં આવ્યા છે.
• પ્રથમ વખત, ભારત સરકાર દેશના 27 રાજ્યોમાં 3165 મોબાઈલ વેટરનરી યુનિટ્સ (MVUs) ની સ્થાપના કરી રહી છે.