આધુનિક સમયમાં પાકમાં રસાયણિક ખાતરો, કીટનાશકો તથા નિંદણનાશકોનો ઉપયોગ સતત વધી રહ્યો છે. જેને પગલે કૃષિ ઉત્પાદકોમાં પોષક તત્વોની અછત જોવા મળે છે. પાકોમાં રસાયણોના અનિયંત્રિત ઉપયોગ કરી શકાય છે, માટે માટીની તંદુરસ્તી પણ બગડી જાય છે. આ સંજોગોમાં એક સારો વિકલ્પ પ્રાકૃત્તિક ખેતી અથવા અમૃત કૃષિ સામે આવી છે. અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે ઝારખંડની બિરસા કૃષિ યુનિવર્સિટીની બીએયુ-બીપીડી સોસાયટી કુદરતી ખેતી અથવા કૃષિને ઉત્તેજન આપી રહી છે.
શું છે અમૃત કૃષિ
જ્યારે અમૃત કૃષિના રોજ પ્રયોગશાળામાં પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યા, ત્યારે અમૃત કૃષિના ઉત્પાદનમાં પોષક તત્વનું પ્રમાણ રસાયણિક કૃષિ પદ્ધતિના ઉત્પાદનોની તુલનામાં મોટા પ્રમાણમાં જોવા મળે છે. આજના સમયમાં માટીમાં પોષક તત્વ ઘટી રહ્યા છે. તમામ જાણે છે કે કોરોના કાળમાં શરીર પ્રત્યે રક્ષા તંત્રને મજબૂત કરવા માટે પોષક તત્વ વાળા ઉત્પાદનોની આવશ્યકતા ઘણી વધારે હોય છે. આ સંજોગોમાં અમૃત કૃષિના ઉત્પાદન હોટ કેકની માફક વેચવામાં આવે છે.
પોષક તત્વોની ઉણપ ઓછી થશે
કૃષિ યુનિવર્સિટીની માફક ઉપલબ્ધ આંકડા પ્રમાણે 100 વર્ષ અગાઉની તુલનામાં આજે પાલકમાં આયર્નની ઉપલબ્ધતા 20માં હિસ્સાથી પણ ઓછી રહી ગઈ છે.આ સ્થિતિ અન્ય લીલા શાકભાજીની પણ છે. આ સંજોગોમાં કૃષિ ઉત્પાદનોમાં પોષક તત્વોને પરત લાવવાની પદ્ધતિ અમૃત કૃષિ છે. અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે વર્ષ 2018માં એઈમ્સ દિલ્હીમાં આયોજીત રાષ્ટ્રીય ન્યૂટ્રિશન કોન્ફરન્સમાં રજૂ સંશોધનમાં સાબિત કરવામાં આવ્યુ છે.
શાળામાં જૈવિક પોષક વાટિકા
અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે બીએયુ-બીપીડી સોસાયટીના માર્ગદર્શનમાં રાંચી, બોકારો, પૂર્વી સિંહભૂમ, હજારીબાગ અને ખૂંટી જિલ્લાના ખેડૂતોને સોસાયટી તથા જિલ્લા પ્રશાસનની મદદથી રાંચીના 10 કસ્તુરબા ગાંધી આવાસીય બાલિકા વિદ્યાલયો તથા દુમકાના 10 સરકારી શાળામાં અમૃત કૃષિથી જૈવિક પોષક વાટિકા સ્થાપિત કરી છે. ખાસ વાત એ છે કે બીએયુ-બીપીડી સોસાયટીએ ખેડૂતો માટે ઉગાડવામાં આવેલ જૈવિક કૃષિ ઉત્પાદનો વેચવા માટે અનેક સ્ટાર્ટ-અપને ઉત્તેજન આપવામાં આવ્યુ છે. તેમના માર્ગદર્શનમાં ચાકુલિયાના 50થી 60 ખેડૂત અમૃત કૃષિ તથા દેસી બીજથી ઉત્પાદન કરી રહ્યા છે. તેમના દ્વારા ઉત્પાદિત કાળા ચોખા અને લાલ બાસમતી દિલ્હી, મુંબઈ જેવા શહેરોમાં રૂપિયા 250 કિલોના ભાવથી વેચાય છે. આ ઉપરાંત દેશી બિયારણથી ઉત્પાદિત મગ અને અળદ પણ રૂપિયા 150થી રૂપિયા 170 કિલોથી વેચાય છે. આ સાથે રાસાયણિીક કૃષિથી ઉત્પાદિત ધાન 15થી 20 રૂપિયા કિલો વેચાઈ રહ્યું છે. ખાસ વાત એ છે કે અમૃત કૃષિ તથા દેશી બિયારણથી ઉત્પાદિત ધાન 40થી 60 રૂપિયા પ્રતિ કિલો વેચાણ ધરાવે છે.
અમૃત કૃષિમાં છાણીયા-ગોમૂત્રનો ઉપયોગ
અમૃત કૃષિમાં રસાયણિક ખાતરો તથા કીટનાશકોને લીધે ગૌમૂત્ર-છાણીયાનો ઉપયોગ થાય છે. આ સાથે જ દેશી બીજોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. ખાસ વાત એ છે કે તેમાં પડતર ખર્ચ અને પાણીની અછત જરૂરી છે. આ રીતે પોષક તત્વોની ઉપલબ્ધતા ઘણી વધારે હોય છે.
Share your comments