સોલિડ અને લિક્વિડ વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ એ સરકાર માટે એક મહત્વપૂર્ણ એજન્ડા છે: નીતિ આયોગના CEO

નવી દિલ્હી: NITI આયોગના CEO પરમેશ્વરન અય્યરે શુક્રવારે ISC-FICCI સ્વચ્છતા પુરસ્કારોની 6ઠ્ઠી આવૃત્તિ અને ભારત સ્વચ્છતા સંમેલનમાં હાજરી આપી હતી. કોન્ફરન્સની 6ઠ્ઠી આવૃત્તિને સંબોધતા, તેમણે કહ્યું – ઘન અને પ્રવાહી કચરો વ્યવસ્થાપન એ સરકાર માટે ખાસ કરીને શહેરી ક્ષેત્રમાં એક મહત્વપૂર્ણ એજન્ડા છે.

જેના માટે ખાનગી ક્ષેત્ર સહિત તમામ શહેરી વિસ્તારોમાં તમામ હિતધારકો સાથે કામ કરવું પડશે. તેમણે કહ્યું- નીતિ આયોગ તમામ હિતધારકો સાથે ભાગીદારીમાં વેસ્ટ મેનેજમેન્ટને આગળ વધારવા માટે કામ કરી રહ્યું છે. અય્યરે જણાવ્યું હતું કે, “વર્તણૂક પરિવર્તન એ સ્વચ્છ ભારત મિશન, જલ જીવન મિશન, જળ સંરક્ષણ વગેરે સહિતના તમામ કાર્યક્રમોના કેન્દ્રમાં છે. નીતિ આયોગે સ્વચ્છતા અને ઘન અને પ્રવાહી કચરાના વ્યવસ્થાપનમાં વર્તણૂકલક્ષી આંતરદૃષ્ટિ એકમ પણ સ્થાપ્યું છે, જે વર્તન પરિવર્તન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. તમામ સરકારી કાર્યક્રમોને મુખ્ય પ્રવાહમાં લાવવા માટે ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે અને  પ્રયાસ કરે છે.

ઘન અને પ્રવાહી કચરા વ્યવસ્થાપનમાં આ સરકારો જે ભૂમિકા ભજવી રહી છે

તેમણે કહ્યું કે ઓડિશા, મહારાષ્ટ્ર, તેલંગાણા, આંધ્રપ્રદેશ, કર્ણાટક વગેરે સહિત વિવિધ રાજ્ય સરકારો ઘન અને પ્રવાહી કચરા વ્યવસ્થાપનમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી રહી છે. આવાસ અને શહેરી બાબતોનું મંત્રાલય ગંદાપાણીની સારવારના એજન્ડાને આગળ વધારવા માટે રાજ્ય સરકારો સાથે કામ કરી રહ્યું છે. અય્યરે કહ્યું કે, વધુને વધુ એવી અનુભૂતિ થઈ રહી છે કે મ્યુનિસિપલ ગંદાપાણીના વ્યવસ્થાપનમાં આપણને વધુને વધુ વિકેન્દ્રિત વિકલ્પોની જરૂર છે. અમારી પાસે મોટા વેસ્ટ વોટર ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ્સ, ઉચ્ચ ટેક્નોલોજી અને એનર્જી ઇન્ટેન્સિવ સિક્વન્શિયલ બેચ રિએક્ટર વગેરે છે.

રાજ્ય સરકારો પાસેથી સહકારની વિનંતી

પરમેશ્વરન અય્યરે રાજ્ય સરકારોને ભારતીય સ્વચ્છતા જોડાણને સહકાર આપવા વિનંતી કરી. જેથી તમામ રાજ્યો ભારતીય સ્વચ્છતા જોડાણમાં જોડાય. તેમણે કહ્યું કે આ માટે નીતિ આયોગે રાજ્ય સમર્થન મિશન પણ શરૂ કર્યું છે. જે અંતર્ગત નીતિ આયોગ રાજ્ય સરકારોની માંગણીઓનું મૂલ્યાંકન કરશે અને તકનીકી સહાય પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે.

વર્ષ 2047 સુધીમાં દેશના વધુ લોકો શહેરી વિસ્તારોમાં હશે.

તેમણે કહ્યું કે ભારતીય સ્વચ્છતા ગઠબંધન શહેરીકરણ તરફ એક મોટું વલણ ધરાવે છે અને તે વધુ મહત્વપૂર્ણ બનવા જઈ રહ્યું છે. વર્ષ 2047 સુધીમાં દેશના 50 ટકાથી વધુ લોકો શહેરી વિસ્તારોમાં રહેતા હશે. જો આપણી પાસે શહેરી અને ઉપ-શહેરી વિસ્તારોમાં પાયાની સેવાઓ નથી તો આપણા માટે મોટો પડકાર હશે. કચરાના વ્યવસ્થાપનમાં સ્વસહાય જૂથો (SHG) ની ભૂમિકા પર બોલતા, પરમેશ્વરન અય્યરે કહ્યું કે ઘણા રાજ્યોએ SHG ચળવળને મોટા પાયે આગળ ધપાવી છે. “સ્વચ્છતા અને ઘન અને પ્રવાહી કચરા વ્યવસ્થાપન સહિત અનેક વિકાસ ક્ષેત્રોમાં સ્વસહાય જૂથોની સ્પષ્ટ ભૂમિકા છે.

ખાડા શૌચાલયની ઓળખ કરવામાં આવી રહી છે: જલ શક્તિ મંત્રાલયના સચિવ

કાર્યક્રમમાં, જલ શક્તિ મંત્રાલયના પીવાના પાણી અને સ્વચ્છતા વિભાગના સચિવ, વિની મહાજને જણાવ્યું હતું કે સમગ્ર દેશમાં એક ખાડાવાળા શૌચાલયને ઓળખવાના પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે. જેમાં સુધારાની જરૂર છે અને રાજ્ય અને વહીવટીતંત્ર આમાં અગ્રેસર ભૂમિકા ભજવી રહ્યું છે. બાયોગેસ અને બાયો-ખાતર ખાડાના શૌચાલયના કાર્બનિક કચરામાંથી કાઢવા જોઈએ. આ દરમિયાન તેમણે નાગરિકોને જૈવિક કચરાનો યોગ્ય ઉપયોગ કરવા અનુરોધ કર્યો હતો.

આ પણ વાંચો : FAI વાર્ષિક સેમિનાર 2022: વાર્ષિક સત્રનું આયોજન, હજારથી વધુ ખાતર કંપનીઓએ ભાગ લીધો