MIONP 2025: જાણો શું છે “MIONP” જેના માટે દિલ્હી ખાતે યોજાશે આંતરરાષ્ટ્રીય કોન્ફરાન્સ

વધતા જતા વાતાવરણના પડકારો, વસ્તી અને આરોગ્યના જોખમોનો સામનો કરવા માટે, ઓર્ગેનિક ખેતી તરફ વળવું અનિવાર્ય બની ગયું છે. ' MIONP - મેક ઈન્ડિયા ઓર્ગેનિક, નેચરલ અને પ્રોફિટેબલ ' એ માત્ર એક ઘટના નથી - તે ભારતીય કૃષિમાં પરિવર્તન લાવવા અને 2047 સુધીમાં યુએન સસ્ટેનેબલ ડેવલપમેન્ટ ગોલ્સ (SDGs) પ્રાપ્ત કરવાની પ્રતિબદ્ધતા છે. 'ભારતને જૈવિક જાગરણ' ના સૂત્ર સાથેની આ પહેલ પર્યાવરણીય ટકાઉપણાને ટેકો આપે છે અને ખેડૂતો માટે અપાર આર્થિક સંભાવના ધરાવે છે. એવા સમયે જ્યારે ઘણા ખેડૂતો તેમના ઉત્પાદન માટે વાજબી ભાવ મેળવવા માટે સંઘર્ષ કરી રહ્યા છે, ત્યારે MIONP કૃષિ લેન્ડસ્કેપમાં ક્રાંતિ લાવવાનો હેતુ ધરાવે છે, જેનાથી તેમના માટે પર્યાવરણીય સંતુલન અને નાણાકીય સમૃદ્ધિ બંને સુનિશ્ચિત થઈ શકાય.

ગ્રાન્ડ ચેલેન્જ

MIONP, એક એવી પહેલ જો કે ફક્ત ભારતીય કૃષિ પ્રણાલીમાં પરિવર્તન લાવશે નહીં પરંતુ ભારતને આગામી વૈશ્વિક ખાદ્ય કેન્દ્ર તરીકે પણ સ્થાન આપશે. આ પહેલનો ઉદ્દેશ્ય ખેડૂતો માટે ખાદ્ય સુરક્ષા, સ્વ-ટકાઉપણું અને આર્થિક સ્થિરતા સુનિશ્ચિત કરવાનો છે.

બે દિવસીય આ વર્કશોપમાં માટીની ફળદ્રુપતા પુનઃસ્થાપન, જૈવ ખાતર અને જંતુનાશક ઉત્પાદન, ચોકસાઇ ખેતી , ભૂગર્ભજળ સંરક્ષણ, ક્ષમતા નિર્માણ અને બીજ વિકાસ સહિત ઓર્ગેનિક ખેતીમાં આઠ મુખ્ય હસ્તક્ષેપોને આવરી લેતા બહુવિધ સત્રો યોજાશે. તે ત્રણ મોટા પડકારોને પણ સંબોધશે, અને પ્રથમ વખત, કૃષિ જાગરણ આ પડકારોને દૂર કરવા માટે નવીન ઉકેલો રજૂ કરવા નિષ્ણાતોને આમંત્રણ આપી રહ્યું છે:

• પડકાર ૧- રાસાયણિક ખાતરો અને પાક સંભાળના ઇનપુટ્સમાં ૫૦% ઘટાડો.
• પડકાર ૨ - રાસાયણિક ખાતરો અને પાક સંભાળના ઇનપુટ્સમાં ૭૫% ઘટાડો.
• પડકાર ૩ - રાસાયણિક ખાતરો અને પાક સંભાળના ઇનપુટ્સમાં ૧૦૦% ઘટાડો.

MIONP ની જરૂરિયાત શા માટે

ભારતનું કૃષિ ક્ષેત્ર એક મહત્વપૂર્ણ વળાંક પર છે, જ્યાં માટીનું ધોવાણ, ઘટતી જૈવવિવિધતા અને વધુ પડતા રસાયણોના ઉપયોગને કારણે આરોગ્યની ચિંતાઓ જેવા પડકારોનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. આ મુદ્દાઓને ઓળખીને, વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર ભાઈ મોદીએ પૌષ્ટિક, સલામત અને ઉચ્ચ ઉપજ આપતા પાક સુનિશ્ચિત કરવા માટે કૃષિમાં ખાતરો અને જંતુનાશકો જેવા રાસાયણિક ઇનપુટ્સ ઘટાડવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો છે.

ખાદ્ય સુરક્ષા અંગે વધતી ચિંતાઓ સાથે, રાસાયણિક ખાતરો અને જંતુનાશકોના વધુ પડતા ઉપયોગથી માટી દૂષિત થઈ છે અને ખાદ્ય પાકોમાં ઝેરી અસર થઈ છે. જૈવિક અને કુદરતી ખેતી પદ્ધતિઓ, જે જૈવિક ખાતરો, પાક પરિભ્રમણ અને સંકલિત જીવાત વ્યવસ્થાપન (IPM) પર આધાર રાખે છે, તે ખોરાકના પોષણ મૂલ્યમાં વધારો કરતી વખતે આરોગ્યના જોખમોને નોંધપાત્ર રીતે ઘટાડી શકે છે. જૈવિક પદ્ધતિઓ કુદરતી ખાતર, લીલા ખાતર અને સૂક્ષ્મજીવાણુ પ્રવૃત્તિ દ્વારા જમીનના સ્વાસ્થ્યને પુનઃસ્થાપિત કરવામાં મદદ કરે છે, જે લાંબા ગાળાની ઉત્પાદકતા અને આબોહવા પરિવર્તન સામે સ્થિતિસ્થાપકતા સુનિશ્ચિત કરે છે.

વધુમાં, કુદરતી ખેતી મૂળ બીજનું સંરક્ષણ કરીને, પરાગ રજકોને પ્રોત્સાહન આપીને અને પર્યાવરણીય સંતુલન જાળવીને જૈવવિવિધતાને ટેકો આપે છે. પરંપરાગત ખેતી મોડેલ ઘણીવાર રાસાયણિક ઇનપુટ્સના ઊંચા ખર્ચને કારણે ખેડૂતોને દેવાના ચક્રમાં ફસાવે છે. તેનાથી વિપરીત, ઓર્ગેનિક અને કુદરતી ખેતી ઇનપુટ ખર્ચમાં ઘટાડો થાય છે, જમીનની ફળદ્રુપતામાં સુધારો થાય છે અને પ્રીમિયમ બજારોમાં પ્રવેશ પૂરો પાડે છે જે ઓર્ગેનિક રીતે ઉગાડવામાં આવતા ઉત્પાદનો માટે વધુ સારા ભાવ આપે છે. MIONP જેવી પહેલ ખેડૂતોને બજારો સાથે જોડીને અને નફાકારકતા વધારીને સશક્ત બનાવી શકે છે.

મિશન 2047: દ્રષ્ટિ, ધ્યેય અને ઉદ્દેશ્યો

MIONP ઇવેન્ટ મહાત્મા ગાંધીના વિઝનથી પ્રેરિત છે , જેઓ ઓર્ગેનિક ખેતીમાં માનતા હતા, અને કૃષિ જાગરણના સ્થાપક અને મુખ્ય સંપાદક એમસી ડોમિનિક દ્વારા સંચાલિત છે, જેમણે 'MIONP' - મેક ઇન્ડિયા ઓર્ગેનિક, નેચરલ અને પ્રોફિટેબલ નામનો ટૂંકાક્ષર બનાવ્યો હતો . કૃષિ જાગરણની આ પહેલ 2047 સુધીમાં ભારતમાં સંપૂર્ણપણે ઓર્ગેનિક, કુદરતી અને નફાકારક ખેતી ઇકોસિસ્ટમ (જૈવિક ભારત) સ્થાપિત કરવાના હેતુથી એક ક્રાંતિકારી પ્રયાસ છે.

તેના મૂળમાં, MIONP 2047 સુધીમાં ભારતને 100% જૈવિક ભારત તરફ દોરી જવા માટે વૈજ્ઞાનિક રીતે માન્ય માળખું વિકસાવવા માટે સમર્પિત છે. આ પ્રોજેક્ટ આઠ મુખ્ય ક્ષેત્રો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, જે માત્ર ઓર્ગેનિક અને કુદરતી ખેતી તરફ સરળ આગળ ઘપાવવા જ નહીં પરંતુ ખેડૂતોની આર્થિક સુરક્ષાનું પણ રક્ષણ કરે છે. આ અભિગમનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ "નફાકારક પાક ધ્યેય" છે, જે ખેડૂતો માટે ટકાઉ કૃષિ પદ્ધતિઓ તરફ માળખાગત અને આર્થિક રીતે સક્ષમ પરિવર્તન પર ભાર મૂકે છે. 

આ વર્કશોપનો મુખ્ય ધ્યેય ખેડૂતો, વૈજ્ઞાનિક સમુદાય, NGO અને ઇનપુટ પ્રદાતાઓના ઇનપુટ સાથે સહયોગથી એક માળખું વિકસાવવાનો છે. વધુમાં, તેનો ઉદ્દેશ્ય સમુદાય માટે ઓછામાં ઓછા 20 વ્યાપારી પાકો, જેમાં અનાજ, રોકડિયા પાક/શાકભાજી અને ફળ પાકનો સમાવેશ થાય છે, તેના પ્રારંભિક તબક્કા માટે નફાકારક , ટેકનોલોજીઓ, ઉત્પાદનો અને પ્રોટોકોલ પ્રદર્શિત કરવા અને માન્ય કરવા માટે એક વિશાળ પડકાર સ્થાપિત કરવાનો છે અને તેમની કામગીરીનું નિરીક્ષણ કરવાનો છે.

MIONP ના આઠ મુખ્ય કેન્દ્રિત ક્ષેત્રો: 

1. ખેતરના ખાતરની ગુણવત્તા અને કાર્યક્ષમતા વધારવી
2. જમીનની ફળદ્રુપતા પુનઃસ્થાપિત કરવી
3. પાક ઉપજ જાળવવા અને સુધારવા માટેની તકનીકો
4. પાણીનો વપરાશ ઘટાડવો અને ભૂગર્ભજળ સ્તર પુનઃસ્થાપિત કરવું
5. જૈવિક જંતુનાશકો અને કુદરતી જીવડાં દ્વારા કાર્યક્ષમ પાક સંભાળ
6. ચોકસાઇ ખેતી
7. ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનો માટે ઇનપુટ અને આઉટપુટ (ઉત્પાદન) ના પરીક્ષણ માટે ક્ષમતા નિર્માણ  
8. ઓર્ગેનિક/દેશી બીજ વિકાસ અને ઉપયોગ

ભારતને ઓર્ગેનિક અને કુદરતી કૃષિ પ્રણાલી તરફ ખસેડવા માટે કૃષિ જાગરણ દ્વારા નીચે આપેલ મુખ્ય ક્ષેત્રો વિચારપૂર્વક લેવામાં આવ્યા છે-

1. નીતિ રોડમેપ - નીતિ ઘડવૈયાઓ માટે કાર્યક્ષમ આંતરદૃષ્ટિ સાથે નફાકારક સેન્દ્રિય ખેતી માટે એક વ્યાપક માળખું વિકસાવવું.
2. ખેડૂત સશક્તિકરણ - ખેડૂતોને વ્યવહારુ જ્ઞાન, પ્રદર્શનો અને સફળતાની વાર્તાઓ પૂરી પાડવી.
3. ટેકનોલોજી અપનાવવી - નવીન, નફા-સંચાલિત કૃષિ ટેકનોલોજીઓનું પ્રદર્શન અને અમલીકરણ.
4. બજાર વૃદ્ધિ - પ્રમાણપત્ર પદ્ધતિઓને મજબૂત બનાવવી અને મજબૂત બજાર જોડાણો બનાવવા.
5. વૈશ્વિક સહયોગ અને અસર - સજીવ ખેતીમાં શ્રેષ્ઠતા ધરાવતા દેશો સાથે આંતરરાષ્ટ્રીય ભાગીદારી સ્થાપિત કરવી અને ટકાઉ કૃષિમાં ભારતને વૈશ્વિક નેતા તરીકે સ્થાન આપવા માટે યુએન એસડીજી સાથે સંરેખિત થવું.

મુખ્ય હિસ્સેદારો: કોને ચિંતા કરવી જોઈએ?

MIONP વર્કશોપ વિવિધ પ્રકારના સહભાગીઓને જોડવા માટે રચાયેલ છે, જેમાં હિસ્સેદારો, નીતિ નિર્માતાઓ, સંશોધકો, ખેડૂતો અને સામાન્ય લોકોનો સમાવેશ થાય છે. આ પહેલની સફળતા નિર્ણય લેવાની ભૂમિકામાં રહેલા અને ક્ષેત્રોમાં સીધા કામ કરતા બંને માટે સમાન રીતે મહત્વપૂર્ણ છે. વિવિધ કૃષિ ક્ષેત્રોના મુખ્ય હિસ્સેદારો પહેલેથી જ બોર્ડમાં સામેલ હોવાથી, બે દિવસીય કાર્યક્રમ ચર્ચાઓથી આગળ વધશે, તે ભારતમાં લાંબા ગાળાના કૃષિ ટકાઉપણું માટે વ્યૂહાત્મક રોડમેપ બનાવતી વખતે ઓર્ગેનિક ખેતીના મહત્વ પર ભાર મૂકવા માટે એક પ્લેટફોર્મ તરીકે સેવા આપશે.

દરેક ભારતીયે MIONP ની કેમ કાળજી લેવી જોઈએ?

વધતી જતી ખાદ્ય સુરક્ષા કટોકટી અને આબોહવા પરિવર્તનની વધતી જતી અસર સાથે, MIONP ભારતની ખાદ્ય પ્રણાલીમાં પરિવર્તનશીલ પરિવર્તન લાવવા અને ખેડૂતોની આર્થિક સુખાકારી વધારવા માટે તૈયાર છે. આ પહેલનો ઉદ્દેશ્ય એ સુનિશ્ચિત કરવાનો છે કે દરેક ભારતીયને તાજા, કાર્બનિક અને રાસાયણિક મુક્ત ખોરાકની પહોંચ મળે, જ્યારે ખેડૂતો કૃત્રિમ, રાસાયણિક-આધારિત ખેતીથી દૂર જતા ટકાઉ અને નફાકારક આવક મેળવતા રહે. MIONP એક દ્વિ-માર્ગી પ્લેટફોર્મ છે, જે જ્ઞાન ટ્રાન્સફર અને વ્યવહારુ 'લેબ-ટુ-લેન્ડ' પહેલ બંનેને પ્રોત્સાહન આપે છે, ખાતરી કરે છે કે ઓર્ગેનિક ખેતી તરફનું પરિવર્તન માત્ર ટકાઉ જ નહીં પણ આર્થિક રીતે લાભદાયી પણ છે.

ટકાઉ કૃષિ પ્રાપ્ત કરવામાં પડકારો અને તકો

ટકાઉ ખેતી તરફની પહેલમાં અનેક પડકારોનો સામનો કરવો પડે છે, જેમાં કૃત્રિમ ખાતરો અને જંતુનાશકો જેવા રાસાયણિક ઇનપુટ્સ પર ભારે નિર્ભરતાનો સમાવેશ થાય છે, જે લાંબા સમયથી પરંપરાગત ખેતીનો અભિન્ન ભાગ છે. ઘણા ખેડૂતોને કાર્બનિક અને કુદરતી ખેતી પદ્ધતિઓ વિશે જાગૃતિ અને તકનીકી જ્ઞાનનો અભાવ પણ હોય છે, જેના કારણે પ્રક્રિયા મુશ્કેલ બને છે. MIONP સાથે, દરેક ખેડૂત જ્ઞાન, સંસાધનો અને વ્યવહારુ તાલીમથી સજ્જ હશે જેથી તેઓ ટકાઉ, સ્થિતિસ્થાપક, કાર્બનિક અને નફાકારક કૃષિ પ્રણાલી તરફ જવા માટે તૈયાર થઈ શકે. 

નીતિ નિર્માતાઓ, ખેડૂતો અને ઉદ્યોગ નેતાઓની ભૂમિકા

ટકાઉ અને નફાકારક કૃષિ ભવિષ્ય હાંસલ કરવા માટે એક બહુપક્ષીય અભિગમની જરૂર છે જે ખેડૂતો માટે પર્યાવરણીય સંરક્ષણ અને આર્થિક સુરક્ષાને સંતુલિત કરે છે. MIONP નીતિ નિર્માતાઓ, ઉદ્યોગ નેતાઓ, સંશોધકો અને ખેડૂતોને 'જૈવિક ભારત' માટે સામૂહિક રીતે રોડમેપ ઘડીને આ સંક્રમણને સરળ બનાવવા માટે એક ગતિશીલ પ્લેટફોર્મ તરીકે સેવા આપે છે. 

એક મુખ્ય વ્યૂહરચના એ છે કે જ્ઞાન-આદાન-પ્રદાન પહેલ અને વ્યવહારુ તાલીમ કાર્યક્રમો દ્વારા વૈજ્ઞાનિક રીતે સમર્થિત સજીવ ખેતી પદ્ધતિઓને પ્રોત્સાહન આપવું. ખેડૂતોને જમીનના સ્વાસ્થ્યને જાળવી રાખીને ઉચ્ચ ઉપજ સુનિશ્ચિત કરવા માટે નવીનતમ સંશોધન, સુધારેલ જૈવ-ખાતરો અને સજીવ જીવાત વ્યવસ્થાપન તકનીકોની ઍક્સેસની જરૂર છે. વધુમાં, નાણાકીય પ્રોત્સાહનો, સબસિડી અને સરળ પ્રમાણપત્ર પ્રક્રિયાઓ આપીને નીતિ માળખાને મજબૂત બનાવવાથી વધુ ખેડૂતોને સજીવ અને કુદરતી ખેતી પદ્ધતિઓ અપનાવવા માટે પ્રોત્સાહિત કરી શકાય છે.

પરિવર્તનશીલ યાત્રા 

MIONP એ માત્ર એક ઘટના નથી - તે ભારતીય કૃષિના ભવિષ્યને ફરીથી વ્યાખ્યાયિત કરવાના હેતુથી એક પરિવર્તનશીલ ચળવળ છે. 20-21 માર્ચ, 2025 ના રોજ NASC કોમ્પ્લેક્સ, ICAR નવી દિલ્હી ખાતે યોજાનાર આ ભવ્ય બે દિવસીય કાર્યક્રમ ભારતને એક ઓર્ગેનિક છતાં નફાકારક રાષ્ટ્રમાં પરિવર્તિત કરવા માટે જરૂરી આઠ મુખ્ય ક્ષેત્રો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે.

આ વર્કશોપ વિવિધ ક્ષેત્રોના સંશોધકો, હિસ્સેદારો, ખેડૂતો અને વ્યાવસાયિકોને એકસાથે લાવશે જેઓ MIONP ચળવળના ત્રણ મોટા પડકારોમાં ભાગ લેવા, સહયોગ કરવા અથવા તેનો સામનો કરવા માંગે છે. ઓર્ગેનિક ખેતી અપનાવીને, દરેક ભારતીય ખેડૂતને સ્વસ્થ, વધુ ટકાઉ ખાદ્ય પ્રણાલીમાં યોગદાન આપવાની સાથે આર્થિક સ્વતંત્રતા પ્રાપ્ત કરવાની તક મળશે. 2047 સુધીમાં, ભારત ટકાઉ કૃષિમાં વૈશ્વિક પાવરહાઉસ બનવા માટે તૈયાર છે.

આ બે દિવસીય આંતરરાષ્ટ્રીય પરિષદ અને વર્કશોપ વિશે વધુ જાણવા માટે, મુલાકાત લો: MIONP વેબસાઇટ .