ખેડૂતોના લાભ માટે સરકારનો નિર્દેશ, ખાતર કંપનીઆ ન કરે ડીએપીના ભાવમાં વધારો

ખાતર મંત્રી મનસુખ માંડવિયાએ તમામ જંતુનાશ કંપનીઓને નિર્દેશ આપ્યુ છે કે ચાલુ રવિ સિઝન દરમિયાન જંતુનાશક દવાઓ અને પાક પોષક માટે જરૂરી બીજા તત્વોની ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત હોવી જોઈએ અને સાથે જ સરકારના તરકથી ડીએપી અને અન્ય ફોસ્ફેટિક ખાતરોના છૂટક ભાવમાં વધારો ન કરવાનો પણ નિર્દેશ આપવામાં આવ્યુ છે.

ખાતર મંત્રી મનસુખ માંડવિયાએ તમામ જંતુનાશ કંપનીઓને નિર્દેશ આપ્યુ છે કે ચાલુ રવિ સિઝન દરમિયાન જંતુનાશક દવાઓ અને પાક પોષક માટે જરૂરી બીજા તત્વોની ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત હોવી જોઈએ અને સાથે જ સરકારના તરકથી ડીએપી અને અન્ય ફોસ્ફેટિક ખાતરોના છૂટક ભાવમાં વધારો ન કરવાનો પણ નિર્દેશ આપવામાં આવ્યુ છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, મંત્રીએ કહ્યું છે કે સરકાર ડીએપીના છૂટક ભાવમાં કોઈ વધારો કરવાની મંજૂરી આપશે નહીં અને ભાવ "કાર્ટેલાઈઝેશન" પણ સહન કરશે નહીં.

જૂનમાં, કેન્દ્રીય કેબિનેટે વધતા ખર્ચ છતાં ખેડૂતો માટે પાકના પોષક તત્વોની કિંમત ઓછી રાખવા માટે ડીએપી અને અન્ય કેટલાક બિન-યુરિયા ખાતરો માટે સબસિડીમાં, 14,775 કરોડનો વધારો કર્યો હતો. આ પગલાનો ઉદ્દેશ રોગચાળા વચ્ચે ખેડૂતોને રાહત આપવાનો હતો.યુરિયા પછી, ડી-એમોનિયમ ફોસ્ફેટ (DAP) ખાતર દેશમાં સૌથી વધુ ઉપયોગમાં લેવાય છે.

વૈશ્વિક કિંમતોમાં ઉછાળાને કારણે સરકારે DAP પર સબસિડીમાં 140 ટકાનો વધારો કર્યો હતો. ડીએપી ખાતર માટેની સબસિડી પછી ખાતરનો એક બેગનો ભાવ 500થી ઘટાવીને 200 રૂપિયા કરવામાં આવ્યુ છે.સરકારે કહ્યું હતું કે ખેડૂતોને પ્રતિ બેગ ₹ 1,200 ના જૂના દરે ડીએપી મળવાનું ચાલુ રહેશે.એક બેગમાં 50 કિલો ખાતર હોય છે .સરકારે 2021-22ના બજેટમાં ખાતર સબસિડી માટે લગભગ, 79,600 કરોડ ફાળવ્યા છે.

હાલમાં, N (નાઇટ્રોજન) માટે સબસિડી દર ₹ 18.789, P (ફોસ્ફરસ) ₹ 45.323, K (પોટાશ) ₹ 10.116 અને S (સલ્ફર) ₹ 2.374 છે. સબસિડી દરેક કિલો ખાતર માટે છે.P પર NBS દર ગયા વર્ષે kg 18.78 પ્રતિ કિલો હતો. કેન્દ્ર ખાતર ઉત્પાદકો/આયાતકારો દ્વારા ખેડૂતોને સબસિડીવાળા ભાવે યુરિયા અને 22 ગ્રેડ પી એન્ડ કે ખાતર (ડીએપી સહિત) ઉપલબ્ધ કરાવી રહ્યું છે.

યુરિયાના કિસ્સામાં, સરકારે યુરિયાના મહત્તમ છૂટક ભાવ (MRP)નક્કી કર્યા છે. એમઆરપી અને ઉત્પાદન ખર્ચ વચ્ચેનો તફાવત ઉત્પાદકોને સબસિડીના રૂપમાં ભરપાઈ કરવામાં આવે છે. કેન્દ્ર દર વર્ષે પીએન્ડકે (ફોસ્ફેટિક અને પોટેસિક) ખાતરો માટે પોષક આધારિત સબસિડી (એનબીએસ) દરો જાહેર કરે છે. P&K ખાતરો પરની સબસિડી 1 એપ્રિલ, 2010 થી NBS યોજના દ્વારા સંચાલિત કરવામાં આવી રહી છે.

સરકારી આંકડા મુજબ, 2020-21માં યુરિયાની આયાત વધીને 98.28 લાખ ટન થઈ ગયો છે જે 2019-20માં 91.23 લાખ ટન હતા . ડી-એમોનિયમ ફોસ્ફેટ (DAP) ની આયાત 2020-21માં લગભગ 48.82 લાખ ટન હતી, જે અગાઉના વર્ષે 48.70 લાખ ટન હતી. એમઓપી (મ્યુરિયેટ ઓફ પોટાશ) ની આયાત 36.70 લાખ ટનથી વધીને 42.27 લાખ ટન થઈ છે. જ્યારે એનપીકે ખાતરની આયાત 7.46 લાખ ટનથી વધીને 13.90 લાખ ટન થઈ છે.