વિશ્વના દરેક પરિવારને પોતાના ઘરે ગાય અને ભેંસના દૂઘ જોઈએ છે. વિશ્વમાં એવું કોઈ પણ નથી જેઓ વગર દૂધના રહી શકાય. આથી કરીને દેશમાં ડેરી વ્યવસાયોથી મોટી આવક થાય છે. પરંતુ કેટલી વખત તે પણ જોવામાં આવ્યું છે કે પશુપાલકોએ પોતાના પ્રાણીઓના બીમારીથી પણ પરેશાન થઈ જાય છે. તેઓને થતી બીમારી ફક્ત પ્રાણી પર અસર નથી કરતી પરંતુ તેથી દૂધના ઉત્પાદન તેમ જ તેની ક્વાલીટી પર પણ અસર પડે છે. આથી આઈઆઈટી કાનપુરના પ્રોફેસર સિદ્ધાર્થ પાંડાએ દૂધાળા પશુઓના સ્વાસ્થ્યના ક્ષેત્રમાં એક ક્રાંતિકારી તકીનીક તૈયાર કરી છે. આ ટેક્નીકથી ડેરી પ્રાણીઓમાં માસ્ટાઈટીસનો રોગ સમયસર સરળતાથી શોધી શકાય છે. જણાવી દઈએ કે અત્યાર સુધી આ રોગને ઓળખવાની કોઈ ખાસ ટેકનિક નહોતી.
દુધાળા પશુનું આખું આંચળ બગડી જાય છે.
પશુપાલકોને તેની જાણ ત્યારે થઈ જ્યારે પશુઓને આ રોગનો ચેપ લાગ્યો. પરંતુ હવે આ સ્પેશિયલ ટેક્નોલોજી દ્વારા જાનવરોમાં થતા રોગો પહેલા જ શોધી શકાશે. પ્રો. પાંડાના મતે, પશુઓમાં થતો આ રોગ કુલ દૂધ ઉત્પાદનને પણ અસર કરે છે. જો આ રોગને સમયસર ઓળખવામાં ન આવે તો, દૂધાળા પશુના આખા આંચળને નુકસાન થાય છે અને તે દૂધ આપવાનું બંધ કરી દે છે. આવી સ્થિતિમાં પશુપાલકોને પણ મોટો આંચકો લાગ્યો છે.
આવી સ્થિતિમાં હવે તેની તપાસ સરળ બની જશે. અમે પ્રાણીઓના પરીક્ષણ માટે એક સ્ટ્રીપ તૈયાર કરી છે. તેને નોવેલ પોલીક્લોનલ એન્ટિબોડી અને નવી ડિઝાઇનનો ઉપયોગ કરીને તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે. આ દ્વારા પશુપાલકો સમયસર જાણી શકશે કે તેમના પશુઓ માસ્ટાઇટિસ નામની બીમારીથી પીડિત છે કે કેમ.
તીવ્ર ચેપને કારણે પ્રાણીઓ મૃત્યુ પામે છે
તેમણે સમજાવ્યું કે સૂક્ષ્મજીવોની પ્રજાતિઓનું એક મોટું જૂથ છે જે માસ્ટાઇટિસનું કારણ બને છે. આમાં વાયરસ, માયકોપ્લાઝ્મા, ફૂગ અને બેક્ટેરિયાનો સમાવેશ થાય છે. આ સિવાય જાનવરના સ્તન વિસ્તારમાં શારીરિક ઈજા કે ગંદકીના કારણે પણ માસ્ટાઈટીસ થઈ શકે છે. તે જ સમયે, માસ્ટાઇટિસ ટોક્સેમિયા અથવા બેક્ટેરેમિયામાં પરિવર્તિત થઈ શકે છે અને તીવ્ર ચેપને કારણે પ્રાણીનું મૃત્યુ પણ થઈ શકે છે.
પશુપાલકોને 10 રૂપિયામાં સ્ટ્રીપ મળશે
IIT કાનપુરના વૈજ્ઞાનિક પ્રો. સિદ્ધાર્થ પાંડાએ કહ્યું કે IIT કાનપુરે સ્ટ્રીપ તૈયાર કરવા માટે પ્રોમ્પ્ટ ઇક્વિપમેન્ટ્સ પ્રાઇવેટ લિમિટેડને આ ટેક્નોલોજી સોંપી છે. આ કંપની વેટરનરી મેડિસિન ક્ષેત્રે કામ કરે છે. કંપની આગામી બેથી ત્રણ મહિનામાં આ સ્ટ્રીપના લગભગ 10 લાખ યુનિટનું ઉત્પાદન કરશે. આ પછી તે માર્કેટમાં આવશે. પશુપાલકોની સુવિધા માટે તેની કિંમત ઘણી ઓછી હશે. પશુપાલકોને આ માત્ર 10 રૂપિયામાં મળશે.
ખેડૂતોને મોટી સુવિધા મળશે
IIT કાનપુરના ડાયરેક્ટર પ્રો. મણિન્દ્ર અગ્રવાલે જણાવ્યું હતું કે, 'IIT કાનપુર વ્યવહારિક ટેકનોલોજી બનાવવા માટે સમર્પિત છે જે સમાજને મોટા પ્રમાણમાં લાભ આપે છે, અને હું માનું છું કે અમારી માસ્ટાઇટિસ ડિટેક્શન ટેક્નોલોજી કૃષિ ક્ષેત્ર, ખેડૂતો અને ડેરી ખેડૂતોની આજીવિકામાં મહત્વના મુદ્દાઓને ઉકેલી શકે છે.
આવી રીતે ઓળખો
- આંચળમાં સોજો આવે છે જે લાલ અને સખત થઈ જાય છે.
- સોજો સ્તનધારી ગ્રંથિની હૂંફ.
- જ્યારે પશુને આંચળને સ્પર્શ કરવાથી દુખાવો થવા લાગે છે, તો આવી સ્થિતિમાં પશુને આંચળને સ્પર્શ કરવાની મંજૂરી નથી અને દૂધ આપવાનું પણ બંધ કરી દે છે.
- જો દૂધને બહાર કાઢવામાં આવે તો સામાન્ય રીતે તેમાં લોહીના ગંઠાવા જોવા મળે છે અથવા દુર્ગંધયુક્ત બ્રાઉન ડિસ્ચાર્જ થાય છે.
- માસ્ટાઇટિસમાં, પ્રાણી સંપૂર્ણપણે દૂધ આપવાનું બંધ કરી દે છે. તે જ સમયે પ્રાણીના શરીરનું તાપમાન વધે છે.
- ભૂખ ન લાગવી, આંખોમાં ડૂબી જવું, પાચન સંબંધી વિકૃતિઓ અને ઝાડા પણ તેના પ્રારંભિક લક્ષણો છે.
- સંક્રમિત પશુઓનું વજન ઓછું થવા લાગે છે.
- ગંભીર ચેપના કિસ્સામાં, ચેપગ્રસ્ત આંચળમાં પરુ બને છે.
Share your comments