ઉન્નત પાક કે નફાકારક પાક એ ખેડૂતો માટે મોટો પ્રશ્ન બની રહ્યો છે, આ માટે તેઓ વિવિધ પ્રકારના રાસાયણિક ખાતર કે ખાતરનો ઉપયોગ પણ કરી રહ્યા છે, પરંતુ તે ફાયદાકારક છે પરંતુ નુકસાન પણ ઘણું છે. આ માટે કુદરતી સુરક્ષાને ધ્યાનમાં રાખીને સજીવ ખેતીનો ઉપયોગ સરળ અને સમૃદ્ધ તેમજ ખર્ચ વિના કે બહુ ઓછા ખર્ચે થશે. અને સૌથી સારી વાત એ છે કે કુદરતી દૃષ્ટિકોણથી તેમાં કોઈ નુકસાન નથી. વૈજ્ઞાનિકોએ ઓર્ગેનિક ખેતીને નામ આપ્યું છે કારણ કે તેઓ હાલની ખેતીને પરંપરાગત અથવા આધુનિક ખેતી માને છે, જો ભારતની વાત કરીએ તો ભારતમાં આઝાદી પહેલા પરંપરાગત ખેતી માત્ર ઓર્ગેનિક પદ્ધતિથી જ થતી હતી, જેમાં કોઈ પણ પ્રકારની ખેતી ન હતી. કોઈપણ પ્રકારના રસાયણોનો ઉપયોગ.તેના વિના પાકનું ઉત્પાદન થતું હતું, પરંતુ આઝાદી પછી ભારત પાકની બાબતમાં આત્મનિર્ભર બને તે માટે હરિત ક્રાંતિની શરૂઆત થઈ, જેમાં રસાયણો અને જંતુનાશકોની મદદથી તે પાકનું પણ વિપુલ પ્રમાણમાં ઉત્પાદન થયું. જે વિશે ક્યારેય વિચાર્યું ન હતું.હરિયાળી ક્રાંતિના કારણે ઘઉં, જુવાર, બાજરી અને મકાઈની ખેતીમાં ઘણો વિકાસ થયો હતો.
આ હરિયાળી ક્રાંતિ દરમિયાન, 1960 ના દાયકામાં, જ્યાં પ્રતિ હેક્ટર 2 કિલો રાસાયણિક ખાતરોનો ઉપયોગ થતો હતો, તે જ આજે પ્રતિ હેક્ટર 100 કિલોથી વધુ થઈ ગયો છે, તો જરા કલ્પના કરો કે પાકમાં કેટલું રસાયણિક ખાતર વપરાય છે. હરિયાળી ક્રાંતિને કારણે, ભારત વર્ષોથી જે સજીવ ખેતીનો પ્રયાસ કરી રહ્યું હતું તે સમાપ્ત થઈ ગયું હતું અને રસાયણોના ઉપયોગથી કરવામાં આવતી ખેતીને પરંપરાગત ખેતી ગણવામાં આવી હતી, જેમાં રસાયણોનો વિપુલ પ્રમાણમાં ઉપયોગ થતો હતો. જો કે હાલની આ પરંપરાગત ખેતીમાં અનાજનું પુષ્કળ ઉત્પાદન થાય છે, પરંતુ જમીનની ખાતર ક્ષમતા ઘટી રહી છે જેના કારણે ઘણા ખેતરો ઉજ્જડ બની ગયા છે.
હવે, રાસાયણિક ખેતીની વધતી અસરને જોઈને વૈજ્ઞાનિકોએ તેને ઘાતક સાબિત કરી દીધું છે, જેના કારણે તે માત્ર જમીન પર જ નહીં પરંતુ માનવીના સ્વાસ્થ્યને પણ અસર કરી રહી છે. તેની વધતી અસરને જોતા વૈજ્ઞાનિકોએ ઓર્ગેનિક ખેતીને માટી ખાતર અને માનવ સ્વાસ્થ્ય માટે સારી ગણાવી છે. આજે ઘણા રોગોથી પીડિત લોકોને ઓર્ગેનિક ખેતીમાંથી ઉગાડવામાં આવેલ પાક ખાવાની સૂચના આપવામાં આવે છે, જેના કારણે ઘણા ખેડૂતોએ ઓર્ગેનિક ખેતી અપનાવવાનું શરૂ કર્યું છે. જો કે હવે ઓર્ગેનિક ખેતી ખૂબ જ નાના સ્તરે થઈ રહી છે, પરંતુ જો જાગૃતિ ફેલાવવામાં આવશે તો આવનારા સમયમાં તે પરંપરાગત કે આધુનિક ખેતીનું સ્વરૂપ લેશે.
તો ચાલો હવે જાણીએ રાસાયણિક ખાતરની આડ અસરો
રાસાયણિક ખાતરોના વધુ પડતા ઉપયોગને કારણે જૈવિક ખાતરોનો ઉપયોગ ઘટ્યો છે, તેથી જમીનમાં ઉપલબ્ધ ખાતરોનું પ્રમાણ ઘટ્યું છે. આનાથી જમીનની રચના અને જમીનના વાયુમિશ્રણને અસર થઈ છે. રાસાયણિક ખાતરોના ઉપયોગથી જમીનમાં સૂક્ષ્મજીવોની સંખ્યામાં ઘટાડો થયો છે અને જમીનની પાણી ધારણ કરવાની ક્ષમતા અને સીપેજમાં પણ ઘટાડો થયો છે. વહેતા પાણીએ ફળદ્રુપ ટોચની જમીનને ધોઈ નાખી છે. રાસાયણિક ખાતરોથી ઉગાડવામાં આવતા પાકના ઉપયોગને કારણે માનવીને અનેક હઠીલા રોગોનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે.
રાસાયણિક પદ્ધતિ વિના ખેતી
આજકાલ ખેતીની ઘણી બિન-રાસાયણિક પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે, જેમાં સજીવ ખેતી, કુદરતી શૂન્ય ખેડાણ, ટકાઉ ખેતી, બાયો-ડાયનેમિક એવેડિક ફાર્મિંગ વગેરે ઘણા નવા શબ્દો પ્રચલિત છે જે ખેડૂતોમાં શંકા પેદા કરે છે. સજીવ ખેતી એવી હોવી જોઈએ કે તે છોડ અને અન્ય જીવોના સ્વાસ્થ્યને સુધારે. તેણે જૈવવિવિધતાને પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ અને તેનું રક્ષણ કરવું જોઈએ. તે ઓર્ગેનિક ખેતી માટે સ્થાનિક ઘટકોનો ઉપયોગ કરીને તૈયાર કરવામાં આવે છે. જો ખેતી નફાકારક બનશે તો યુવાનોનું શહેર તરફ સ્થળાંતર ઘટશે. આ રીતે, સજીવ ખેતી પર્યાવરણના વિનાશ અને પ્રદૂષણને હલ કરી શકે છે.
તો ચાલો હવે જાણીએ ઓર્ગેનિક ખેતીના ફાયદા
સજીવ ખેતીનો સૌથી મોટો ફાયદો એ છે કે તેનાથી તમે તમારા ખેતરની માટી (માટી) અને ખાતરની શક્તિને લાંબા સમય સુધી સાચવી શકો છો, જેથી રસાયણોના ઉપયોગ વિના પણ નફાકારક ખેતી કરી શકાય છે. ઓર્ગેનિક ખેતીનો ઉપયોગ કર્યા પછી, તમે તમારા ખેતરોમાં તે પાકની વાવણી પણ કરી શકો છો જે આજ સુધી કરવામાં આવી નથી, કારણ કે જમીનની ફળદ્રુપતા વધ્યા પછી, કોઈપણ પ્રકારના પાકની વાવણી કરી શકાય છે. ઓર્ગેનિક ફાર્મિંગની સીધી અસર પશુઓ પર પણ પડશે કારણ કે તેમને મળતા ખોરાકમાં કોઈ રાસાયણિક તત્વ રહેશે નહીં, તો તેમના દ્વારા આપવામાં આવતા દૂધની ગુણવત્તા પણ સારી રહેશે અને પશુઓનું સ્વાસ્થ્ય પણ સારું રહેશે. પ્રાણીઓની સાથે માણસો પર પણ તેના લાંબા ગાળાના પરિણામો આવશે, જેના દ્વારા અનેક અસાધ્ય રોગોથી બચી શકાય છે અને આપણા સ્વાસ્થ્યને સ્વસ્થ બનાવી શકાય છે. ઓર્ગેનિક ખેતીમાં શરૂઆતમાં થોડી મુશ્કેલી આવશે, પરંતુ લાંબા ગાળે તમારા પાકની ગુણવત્તા સારી રહેશે, જેના કારણે તમને ઘણો નફો થશે.
આ પણ વાંચો:જમીનની ફળદ્રુપતા જાળવવા માટે અળસિયાનું ખાતર જરૂરી છે
Share your comments