ડીજલની વધથી મોંઘવારીથી ખેડૂતોને કોણ બચાવશે ?

9 જૂને કેન્દ્ર સરકારે ડાંગરના લઘુત્તમ ટેકાના ભાવ (MSP)માં 72 રૂપિયા પ્રતિ ક્વિન્ટલ વધારો કર્યો હતો. જોકે, છેલ્લા એક વર્ષમાં જ ડીઝલની કિંમતમાં લિટર દીઠ આશરે 25 રૂપિયાનો વધારો થયો છે.  દેશના મોટા ભાગના વિસ્તારોમાં ખેતી ડીઝલ પર આધારિત છે. ખેતરના ખેડાણથી માંડીને પાકને પાણી આપવા અને તેના પાકની કાપણી સુધીની કામગીરીમાં ડીઝલની મહત્ત્વની ભૂમિકા છે. ડીઝલના ભાવમાં વધારાને કારણે ખેતીના ખર્ચમાં મોટો વધારો થયો છે.

ગોરખપુરના ખેડૂત અશોક નિશાદ કહે છે કે સરકારે સબસિડીમાં વધારો કરીને ખાતરોની મોંઘવારીથી ચોક્કસપણે ખેડૂતોને બચાવ્યા છે. પરંતુ ડીઝલના મારથી ખેડુતો ઉભા થઇ શક્યા નથી. જે પ્રમાણે ડીઝલનો ભાવ વધી રહ્યો છે, તેની સામે ડાંગર અને ઘઉંનો ભાવ વધ્યો નથી. ડાંગરએ ખરીફ સીઝનનો મુખ્ય પાક છે.  જેનું મોટાભાગનું કામ ડીઝલ પર આધારીત છે.

એમએસપીમાં વધારોથી પણ વધુ ફાયદો નથી

ડાંગરનો સરકારી દર વધારવાનો લાભ ફક્ત 1.25 લાખ MSP લાભાર્થી ખેડૂતો જ મેળવે છે.જો એમએસપીને ખાનગી ક્ષેત્ર માટે પણ ફરજિયાત બનાવવામાં આવે તો આ વધારોનો લાભ સામાન્ય ખેડૂતો સુધી પણ ચોક્કસ પહોંચશે.  હાલમાં ગામોમાં વેપારીઓ માત્ર ક્વિન્ટલ રૂ .1500 થી 1600 ના દરે ડાંગરની ખરીદી કરી રહ્યા છે.  તેલના ભાવમાં વધારો સાથે ઉદ્યોગોમાંથી નીકળતા ઉત્પાદનો મોંઘા થઈ જાય છે પણ ખેડૂત આવું કરી શકતો નથી.  તેને એમએસપી કરતા ઓછા ભાવે પોતાનો પાક વેચવાની ફરજ પડી રહી છે.

તેલની રમતમાં પીસાઈ રહ્યા છે ખેડૂતો

જો આપણે ઉત્તર પ્રદેશના આધારે ડીઝલના ભાવમાં વધારાની વાત કરીએ, તો 1 જૂન, 2020ના રોજ અહીં ડીઝલનો દર લિટરે 63.93 રૂપિયા હતો. જ્યારે આજે 23 જૂન 2021ના ​​રોજ તે વધીને 88.69 રૂપિયા થઈ ગયો છે.  એટલે કે, લગભગ એક વર્ષમાં 24.76 રૂપિયાની વિક્રમી વૃદ્ધિ જોવા મળી છે.  ટેક્સના તફાવતને કારણે આ વધારો રાજ્યમાં પ્રતિ લિટર 20 રૂપિયા પણ થઈ શકે છે. આ વર્ષે ડીઝલના કારણે ઇનપુટ ખર્ચમાં કેટલો વધારો થશે?  કૃષિ મંત્રાલયના સરકારી બાબુઓ તરફથી તેને અલગ લેન્સ દ્વારા જોવાની ખાસ જરૂર છે.

વાવણીમા કેટલી અસર જોવા મળશે?

ભારતમાં મોટાભાગના ખેડુતો ડીઝલ એન્જિન પમ્પ સેટ્સ દ્વારા તેમના ખેતરોની સિંચાઈ કરે છે. આવી સ્થિતિમાં ડીઝલની મોંઘવારીથી તેઓને સૌથી વધુ ફટકો પડી રહ્યો છે. વર્ષ 2019ની ખરીફ સીઝન દરમિયાન રોટેવેટર વસૂલવાનો ખર્ચ એકર દીઠ 1320 રૂપિયા હતો. વર્ષ 2020માં તે વધીને એકર દીઠ 1980 રૂપિયા થઈ ગયો છે અને હવે એટલે કે વર્ષ 2021માં તે વધીને 2300 રૂપિયા થઈ ગયો છે.

વર્ષ 2019માં ડીઝલ એન્જિન પમ્પિંગ સેટ્સમાંથી પાણીનો વળતો દર કલાક દીઠ 150 રૂપિયા હતો, જે વર્ષ 2020માં 210-220 રૂપિયા પર પહોંચી ગયો હતો.  હવે તે વર્ષ 2021માં વધીને 250 રૂપિયા થઈ ગયો છે.વર્ષ 2020માં ડાંગરની લણણીનો દર પ્રતિ એકર 2100 રૂપિયા હતો, જે વર્ષ 2021માં વધીને 2500 રૂપિયા થવાની ધારણા છે. તેવી જ રીતે પરિવહનમાં પણ વધારો થશે.

ડાંગરની કિંમતનો ગુણાકાર

કૃષિ ખર્ચ અને ભાવોના કમિશન (સીએસીપી) અનુસાર મહારાષ્ટ્રમાં ડાંગરની સી -2 કિંમત સૌથી વધુ 2760 રૂપિયા છે, જ્યારે પંજાબમાં સૌથી નીચો ભાવ 1223 રૂપિયા પ્રતિ ક્વિન્ટલ છે.  તેની રાષ્ટ્રીય સરેરાશ પ્રતિ ક્વિન્ટલ 1,667 (2020-21) છે.

ડીઝલ પર ખેડૂતોની નિર્ભરતા

ડીઝલના ભાવ વિશે વાત કરતા કોઈ કહી શકે કે વીજળી દ્વારા પણ સિંચાઈ થાય છે. આનો જવાબ પણ છે. વર્ષ 2017-18માં દેશમાં 2,11,98,411 સિંચાઇ પમ્પસેટ્સ સક્રિય હતા.  અગાઉ 2000-01માં ફક્ત 1,28,23,480 પંપસેટ્સ હતા.  દર વર્ષે તેની સંખ્યામાં વધારો થાય છે.  આ ખુદ કેન્દ્રીય કૃષિ મંત્રાલયનો અહેવાલ કહી રહ્યો છે.

સરકાર ઇચ્છે તો ડીઝલ ખેડૂતો માટે સસ્તું થઈ શકે છે

રાષ્ટ્રીય ખેડૂત પ્રોગ્રેસિવ એસોસિએશન (આરકેપીએ) ના પ્રમુખ બિનોદ આનંદનું કહેવું  છે કે પીએમ કિસાન યોજનાના લાભાર્થીઓની જમીનની વિગતો સરકારને ખબર છે. સરકારે એક સરેરાશ અંદાજ કાઢવો જોઇએ કે કૃષિ દીઠ સરેરાશ એકરમાં કેટલું ડીઝલ ખર્ચ થાય છે. ઉપરાંત તે ખેડૂતોને સબસિડી આપી શકે છે.  સરકાર સોલાર પંપને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પહેલેથી જ કામ કરી રહી છે.  ખેડૂતોએ ડીઝલ પરની તેમની અવલંબન ઘટાડીને સોલાર પંપ પર પાછા ફરવાની જરૂર છે.