ગુણોથી ભરપુર છે આ વિદેશી શાકભાજી, સેવનથી થશે શરીરને અઢળક ફાયદા

બ્રોકોલી એક વિદેશી શાકભાજી છે, જે હમણાં જ ભારતમાં આવી છે. વિશ્વના ઘણા દેશોમાં બ્રોકલીની ખુબ માંગ છે. સમગ્ર વિશ્વમાં છવાયેલી આ શાકભાજી સ્વાદ અને પોષણની દ્રષ્ટિએ નંબર વન છે. તેને સલાડના રૂપમાં ખાઓ કે તેને રાંધીને ખાઓ, તેના સેવનથી શરીરને દરેક રીતે ફાયદો થશે. આ એક ખાસ શાક છે જે કોલેસ્ટ્રોલને કંટ્રોલ કરીને હૃદયની 'ફંક્શનિંગ'ને સરળ રાખે છે.

બ્રોકોલી બે રંગોમાં આવે છે, લીલો અને જાંબલી. ભારતમાં તેને વિદેશી કોબી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. પરંતુ ગુણવત્તામાં તે ભારતીય કોબી કરતા અનેકગણી આગળ છે. બ્રોકોલી એ અસંખ્ય નાના ફૂલોથી બનેલું એક વિશાળ ફૂલ છે. જો તેને ખેતરમાં ન તોડવામાં આવે તો તેમાંથી જે બીજ નીકળે છે તે સુંદર પીળા ફૂલોમાં ફેરવાઈ જાય છે. બ્રોકોલી ખૂબ ગૂંથેલી હોવાથી તેને મશીનને બદલે હાથથી કાપવામાં આવે છે. એક કારણ એ પણ છે કે બ્રોકોલીની દાંડી પણ ખૂબ ખાવામાં આવે છે.

સેંકડો વાનગીઓમાં બ્રોકોલીનો સમાવેશ

બ્રોકોલીને સલાડમાં કાચી કે સૂપમાં બાફીને ખાઈ શકાય છે. જો શાક બનાવવામાં આવે તો તેને બેક કર્યા પછી ખાવાનું પણ પસંદ કરવામાં આવે છે. આજે, વિશ્વભરની સેંકડો વાનગીઓમાં બ્રોકોલીનો સમાવેશ થાય છે. એક દાયકા પહેલા, આ શાકભાજી માત્ર ઠંડી ઋતુની શાકભાજી હતી, પરંતુ બ્રોકોલીના આધુનિક વર્ણસંકર ખેડૂતોને કેટલાક વિસ્તારોમાં લગભગ આખું વર્ષ ઉગાડવા દે છે. આ શાકભાજીની લોકપ્રિયતા એટલી છે કે છેલ્લા 25 વર્ષમાં તેનો વપરાશ 950 ટકા વધી ગયો છે.

બ્રોકોલીનો ઈતિહાસ

બ્રોકોલીની ઉત્પત્તિ વિશે કોઈ વિવાદ નથી. ખાદ્ય ઇતિહાસકારો અને ખાદ્ય નિષ્ણાતો માને છે કે તે લગભગ 6 હજાર વર્ષ પહેલાં ઇટાલીમાં ઉદ્ભવ્યું હતું. કેટલાક 4000 વર્ષ પહેલાં પણ કહે છે, પરંતુ તે પુષ્ટિ છે કે તે ફક્ત ઇટાલીમાં જ ઉદ્ભવ્યું હતું. પ્રાચીન સમયમાં, રોમનો અને ગ્રીકો પણ નિયમિતપણે બ્રોકોલીનો ખોરાક તરીકે ઉપયોગ કરતા હતા. બ્રોકોલીની એક વાત કરીએ તો, તેનો હજારો વર્ષોનો ઈતિહાસ અંધકારમય છે. ઇટાલીના લોકો જ તેને 16મી સદીમાં યુરોપ લાવ્યા હતા. એનસાયક્લોપીડિયા બ્રિટાનીકા અનુસાર, આ શાકભાજી ઇંગ્લેન્ડ અને અમેરિકામાં 1700 ના દાયકામાં ઉગાડવાનું શરૂ કર્યું. પછીના 200 વર્ષોમાં, તે એવા દેશોમાં પહોંચી જ્યાં હવામાન ઠંડુ હતું. તેવુ એટલા માટે કે પોષણની દ્રષ્ટિએ તેણે ઘણી ખાસ શાકભાજીઓને પાછળ છોડી દીધી હતી. તેથી જ જ્યાં તે પહોંચી ત્યાં ખેડૂતો અને લોકોએ તેનો સ્વીકાર કર્યો.

ભારતમાં બ્રોકોલીની શરૂઆત

 ખાસ વાત એ છે કે ભારતમાં વર્ષ 1990માં બ્રોકોલી ઉગાડવાની શરૂઆત થઈ હતી. હકીકતમાં, આ સમય દરમિયાન ભારતમાં 'ઓપનનેસ'નો યુગ શરૂ થયો હતો અને બહુરાષ્ટ્રીય હોટલો, ઓફિસો વગેરે ખુલવા લાગ્યા હતા. વિદેશી શાકભાજીની જરૂર હતી, તેને ધ્યાનમાં રાખીને પૂણેના ખેડૂત જિતેન્દ્ર લડકટે ખાડી યુદ્ધ દરમિયાન કેન્યાથી બ્રોકોલીના બીજ લાવી તેને વાવ્યા અને ઉગાડ્યા. હવામાન 'અનુકૂળ' હતું, તેથી બ્રોકોલી ઉગી ગઈ અને દેશને બ્રોકોલીના રૂપમાં એક નવી શાકભાજી મળી.

ભારત બ્રોકોલીનો બીજો સૌથી મોટો ઉત્પાદક

આશ્ચર્યની વાત એ છે કે, આજે ભારત ચીન પછી વિશ્વમાં બ્રોકોલીનો બીજો સૌથી મોટો ઉત્પાદક અને અમેરિકામાં બ્રોકોલીનો ત્રીજો સૌથી મોટો ઉત્પાદક દેશ છે. આટલું ઉત્પાદન હોવા છતાં, ભારતમાં બ્રોકોલી હંમેશા મોંઘી મળે છે. તેનું કારણ એ છે કે મોટાભાગનો પાક અન્ય દેશોમાં નિકાસ કરવામાં આવે છે. બ્રોકોલીના ઉત્પાદનમાં સ્પેન અને મેક્સિકો પણ ઘણા આગળ છે.

બ્રોકોલી કેટલી પોષણયુક્ત હોય છે?

યુએસ ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ એગ્રીકલ્ચર (USDA) અનુસાર, લગભગ 100 ગ્રામ બ્રોકોલીમાં કેલરી 31, ચરબી 3.1 ગ્રામ, કુલ ચરબી 0.3 ગ્રામ, સોડિયમ 30 મિલિગ્રામ, ફાઈબર 2.6 ગ્રામ, પોટેશિયમ 288 મિલિગ્રામ, કાર્બોહાઈડ્રેટ્સ 6 ગ્રામ, ફાઈબર 2.4 ગ્રામ, પ્રોટીન 2.6 ગ્રામ. તેમજ, વિટામીન A, C અને કેલ્શિયમ ઉપરાંત તે ખનિજોથી પણ ભરપૂર છે. પોષક તત્વોનું આ ખાસ મિશ્રણ બ્રોકોલીને ખાસ બનાવે છે. જાણીતા ફૂડ એક્સપર્ટ અને ન્યુટ્રિશનિસ્ટ નિલાંજના સિંહના જણાવ્યા અનુસાર, આ શાકભાજી રક્તવાહિનીઓને કોઈપણ પ્રકારના નુકસાનથી બચાવવામાં મદદ કરે છે. તેમાં ફેટી એસિડ અને ફાઈબર હોય છે જે શરીરમાં બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રિત કરે છે.

બ્રોકોલીના સેવનથી થતા ફાયદા

બ્રોકોલી હૃદયના સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ જ સારી છે, કારણ કે તે ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલને ઘટાડવામાં પણ મદદ કરે છે, આમ હૃદયને સ્વસ્થ રાખે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે સાઇટ્રસ ફળોમાં વિટામિન C મળી આવે છે, પરંતુ તે બ્રોકોલીમાં પણ પૂરતી માત્રામાં જોવા મળે છે, જે ત્વચાને સ્વસ્થ રાખે છે અને વાળને પણ મજબૂત બનાવે છે. બ્રોકોલી શરીરમાં LDL અથવા ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલને ઘટાડી શકે છે. આ LDL ધમનીઓમાં સંચયનું કારણ બને છે જે હૃદયના અવરોધ અથવા કાર્ડિયાક અરેસ્ટ તરફ દોરી શકે છે. બ્રોકોલીમાં જોવા મળતા ફાઈબર પાચન તંત્રમાં પોઝિટિવ એસિડ ઉત્પન્ન કરે છે, જેનાથી કોલેસ્ટ્રોલનું સ્તર ઓછું થવાની શક્યતા રહે છે.

નીલાંજના સિંહના જણાવ્યા મુજબ, કેલ્શિયમ સિવાય, આ વિદેશી શાકભાજીમાં ઝિંક, મેગ્નેશિયમ અને ફોસ્ફરસ જેવા અન્ય પોષક તત્વો પણ હોય છે જે હાડકાંને મજબૂત રાખવામાં ભૂમિકા ભજવે છે. તેમાં હાજર કાર્બોહાઈડ્રેટ પેટને ભરેલું રાખે છે, જેના કારણે બ્લડ સુગર કંટ્રોલમાં રહે છે. તેમાં ચરબી અને કેલરી ઓછી હોય છે, એટલે વજન વધવાની કોઈ ચિંતા નઈ. બ્રોકોલીમાં ઘણા એન્ટીઓક્સીડેન્ટ હોય છે, તેમાં વિટામિન C પણ હોય છે, જે રોગપ્રતિકારક શક્તિ જાળવી રાખે છે. તે આંખો માટે પણ ફાયદાકારક છે.

નિષ્ણાતો એમ પણ માને છે કે બ્રોકોલીમાં કેન્સરથી બચવાના ગુણો છે, કારણ કે તેમાં ફોલેટ (એક તત્વ છે જે ક્ષતિગ્રસ્ત કોષોને સુધારવાનુ કામ કરે છે). તેમાં શરીરને ડિટોક્સિફાય કરવાના ગુણ પણ છે. સામાન્ય રીતે બ્રોકોલીની કોઈ મોટી આડઅસર થતી નથી. જો તે વધારે ખાવામાં આવે તો પેટ ફૂલી શકે છે અથવા તેમાં બળતરા થઈ શકે છે. તેવુ એટલા માટે થાય છે કારણ કે તેમાં ફાઈબર વધારે હોય છે. નહિંતર બ્રોકોલી ખાઓ અને સ્વસ્થ બનો.

આ પણ વાંચો:એનર્જી બૂસ્ટર શિંગાડાના સેવનથી થશે અનેક ફાયદા, ચાલો જાણીએ તેનાથી સંબંધિત રસપ્રદ વાતો